συνέχεια τῆς προηγούμενης ἀνάρτησης Ἡ Ἑλλάς ὡς ἔννοια(1) (σελ.365-377)
...Ἡ ἐλεεινὴ αὐτὴ ἰδεολογικὴ ἀθλιότης τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, δὲν ὀφείλεται προφανῶς σὲ λόγους μειωμένης εὐφυΐας τῶν κατοίκων του (δὲν ὑπάρχουν ἄλλωστε κουτοὶ καὶ ἔξυπνοι λαοί). Εἶναι ἁπλῶς μιὰ κατάσταση κοινωνικῶς προσδιωρισμενη, λὸγῳ μὴ ὑπάρξεως βασικῆς ἐθνότητος στὸν ἑλλαδικὸν χῶρο. Καὶ ἐφκιάσθηκε ἔτσι ἐξ ἀρχῆς, γιὰ νὰ διατηρηθῆ κυρίως ἕνα εἰδικὸ νόημα στὴν λέξη «ἐπανάσταση» (τοῦ 1821). Διότι ἐπανάσταση, ὅπως εἴπαμε, σημαίνει καθεστωτικὴ ἀλλαγὴ μέσα σὲ ἕνα καὶ τὸ ἴδιο κράτος. Τὸ πρᾶγμα λοιπὸν ἀνακαλοῦσε παραστάσεις ἀντικαταστάσεως τῆς τουρκικῆς διοίκησης ἀπὸ μιὰ ἑλληνικὴ διοίκηση μέσα στὰ ἴδια ὅρια τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἤ ἐν πάσῃ περιπτώσει ἐλαφρῶς ἀλλοιωμένα, τουλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ στὴν μεσογειακὴ λεκάνη. Ἡ «ἐπανάσταση» δηλαδὴ παρέπεμπε στὴν «Μεγάλη Ἰδέα». Ἦταν ὅμως ὄντως ἑλληνικὴ ἡ Μεγάλη Ἰδέα; Ἡ Μεγάλη Ἰδέα δὲν μποροῦσε νὰ εἷναι ἑλληνικὴ γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο, ὅτι εὐθὺς ὡς προσπάθησε ἡ πολιτικὴ τῶν μεγάλων δυνάμεων νὰ ἐπιβάλη τὸ χριστιανικὸ κράτος καὶ οἱ ξεσηκωθέντες ἄκουσαν περὶ «νόμων τῶν βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων», ἀμέσως ξέσπασε ὁ ἐμφύλιος πόλεμος πού κράτησε πάνω ἀπὸ δέκα χρόνια (ἐπισήμως- ἀνεπισήμως συνεχίζεται ἀκόμη). Οἱ ξεσηκωθέντες, δηλαδή, δὲν ἐξεσηκώθηκαν μὲ κάποιο ὅραμα ἐπανασυστάσεως τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο ὅτι ἦταν Ἀρβανίτες καὶ δὲν εἶχαν προγόνους των τοὺς βυζαντινοὺς αὐτοκράτορες. Ἦσαν οἱ ἄνθρωποι πολιτιστικῶς Ἕλληνες, ἄλλα ὄχι κατ' ἀνάγκην βυζαντινοί. Ἡ ἑλληνικὴ πολιτιστική τους σχέση ἦταν μὲ τὴν Βενετία καὶ τὴν νότια Ἰταλία, δηλαδὴ μὲ τὸν λεγόμενο «λατινελληνισμὸ» πού περιγράψαμε στὴν ἀρχή. Αὐτὸ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸν τρόπο ἀσχολίας τους μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα. Μὲ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες ἀσχολοῦνται καὶ ὄχι μὲ βυζαντινὰ τροπάρια. Μέχρι σήμερα δὲν βρέθηκε κανένα συγκεκριμένο καὶ ἱστορικῶς βιώσιμο σχέδιο τῆς Μεγάλης Ἰδέας, ἕνα σχέδιο δηλαδὴ πού ἔπρεπε νὰ ὕπαρχη, ἂν ὄντως ἀποτελοῦσε πολιτικὴ πρόθεση. Μέσα στὶς μυθολογικὲς παραστάσεις τοῦ λαοῦ, ἡ Μεγάλη Ἰδέα δὲν ἦταν τίποτε περισσότερο ἀπὸ τὸ «πάλι μὲ χρόνια μὲ καιροὺς» ὅταν λιγοστέψουν οἱ ἁμαρτίες. Βασικὰ ὅλοι ἦσαν εὐχαριστημένοι μὲ τὴν ὀθωμανικὴ διοίκηση, ὅλοι κύτταζαν τὶς δουλειὲς των πού πήγαιναν πολὺ καλὰ καί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Iorga, κάθε ἄλλο παρὰ κάποια Μεγάλη Ἰδέα τοὺς ἐνδιέφερε, ἀποφεύγοντας κι' αὐτὰ τὰ μεγάλα κρατικὰ ἀξιώματα. Ὅταν ὑπάρχουν ἄλλωστε ἕλληνες τραπεζίτες στὴν Κων/πολη πού δανείζουν τὸν σουλτάνο, γιατί νὰ θέλουν νὰ τὸν καταργήσουν;
Ἡ ἱστοριογραφικὴ μυθολογία λοιπὸν τῆς «Μεγάλης Ἰδέας» ἐνέχει κάτι ἄλλο. Ὅτι οἱ δυτικὲς δυνάμεις -Ἀγγλία, Γαλλία- δὲν ἔχουν κανέναν τρόπο νομιμοποιήσεως τῆς πολιτικῆς των στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο. Ἀνακαλύπτουν μὲ τὶς καταστάσεις τοῦ Μεσολογγίου τὸν «φιλελληνισμό», ἄλλα γρήγορα τὸν ἐγκαταλείπουν, διότι αὐτὸς ἀρχίζει νὰ δρᾶ μέσα στὶς ἐπαναστατικὲς καταστάσεις τῆς δυτικῆς Εὐρώπης τοῦ καιροῦ ὅπως ὁ πόλεμος τοῦ Βιετνὰμ στὴν Ἀμερικὴ (βλ. ἐπ' αὐτοῦ «Ἐπὶ τῆς Δομῆς τοῦ Νεοελληνικοῦ Κράτους»). Ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος βέβαια εἶναι στοὺς πάντες γνωστό, ὅτι «ἑλληνισμὸς» καὶ «Ἕλληνας» εἶναι ἔννοιες πού μποροῦν θεωρητικὰ νὰ ἀναφερθοῦν σὲ κάθε σημεῖο τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου- αὐτοῦ δηλαδὴ πού θέλουν. Τὸ πιὸ ἐνδεδειγμένο γι' αὐτοὺς τοὺς σκοποὺς εἶναι ἕνα ἄβουλο κράτος μὲ μιὰ ἰδεολογία ἐπεκτάσεως ἄνευ ὁρίων. Καὶ ἐπειδὴ ἡ Γαλλία λόγῳ τοῦ Κοραῆ ἦταν ἀνέκαθεν ἁρμοδιωτέρα γιὰ τὰ «ἰδεολογικά», ἀνέλαβε ὁ Κωλέττης νὰ παρουσιάση στὴν ἑλληνικὴ Βουλὴ τὸ ὕψηλον νόημα τῆς «Μεγάλης Ἰδέας». Φανερὸν εἶναι ὅτι αὐτὴ ἡ«Ἰδέα» ἔστρεφετο ἄμεσα κατὰ τοῦ Πατριαρχείου, ἀφοῦ ἐσήμαινε διαχρονικῶς περιορισμὸ τῶν ἁρμοδιοτήτων του ἐπὶ τῶν Βαλκανίων. Περιττὸν νὰ προσθέσωμε ὅτι ὁ κύριος φορεὺς τῆς Μ. Ἰ. ὑπῆρξε ἡ ἑλλαδικὴ Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ὁποίαν τὸ ὅλον νόημα ἐσήμαινε αὔξηση εἰσοδημάτων. Οὔτε καὶ μποροῦσε νὰ κάνη διαφορετικά, ἀφοῦ ἦταν συστατικὸ στοιχεῖο τῆς «νόμῳ κρατούσης Πολιτείας». Τὴν κωμικότητα τῶν πραγμάτων τὴν έσημείωσε ὁ Ροΐδης: «ὅλες οἱ Ἐκκλησίες θέλουν νὰ ὁδηγήσουν τοὺς πιστοὺς των στὸν Παράδεισο- ἡ ἑλληνικὴ θέλει νὰ τοὺς ὁδηγήση στὴν Κων/πολη». Ἡ Κων/πολη ἦταν ὁ «σκοπός». Ὄχι ὅμως ἐπειδὴ ἦταν πραγματοποιήσιμος -αὐτὸ ἰδίως μετὰ τὴν δημιουργία τῆς Βουλγαρίας ἦταν ὁλικῶς ἀδύνατο-, ἀλλα διότι ἔπρεπε νὰ φκιασθῆ τὸ «ἐθνικόν» κράτος Ἑλλάδα σὰν αὐτὸ πού βλέπομε ὁλοένα στὸν χάρτη: μιὰ μπάρα γιὰ τὸ σλαβικὸ ἡμισφαίριο. Ἡ Μεγάλη Ἰδέα συνεπῶς ἦταν τὸ πρόσχημα νομιμότητος τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικοευρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐπὶ τῆς ἀνατ. Μεσογείου καὶ μιὰ ἰδέα ἄμεσα στρεφόμενη κατὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Γι' αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ τὸ σύνθημα τῆς Μ. Ἰ. σταμάτησε ὅταν δὲν ὑπῆρχαν πλέον Ἕλληνες πουθενὰ ἀλλοῦ ἐκτός Ἑλλάδος, δηλαδὴ μετὰ τὴν μικρασιατικὴ καταστροφή. Τὸ σύνθημα τῆς Μ. Ἰ. μπόρεσε νὰ κράτηση ἕναν σχεδὸν αἰώνα, ὄχι γιατί ἡ Ἑλλάδα ἦταν σὲ θέση νὰ πραγματοποίηση κάτι τέτοιο, ἄλλα λὸγῳ τοῦ κριμαϊκοῦ πολέμου, διὰ τοῦ ὁποίου καθωρίσθη ἡ σχέση τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο μέχρι σήμερα. Εἶναι ὁ σπουδαιότερος πόλεμος στὴν νεώτερη ἱστορία, καὶ ὁ ὁποῖος φυσικὰ κατεβλήθη προσπάθεια νὰ ἐξαφανισθῆ τελείως ἀπὸ τὶς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἱστορικῶν. Ἐπὶ τοῦ πολέμου αὐτοῦ, διὰ τοῦ ὁποίου κατέστησαν δυνατὲς οἱ «ἀπομυζήσεις» καὶ ἐπετεύχθη ἡ σύγχρονη τεχνολογικὴ ἀνάπτυξη τῆς Εὐρώπης, τὸ πολὺ πού βρίσκει κανεὶς σὲ τρέχοντα βιβλία εἶναι ἐνδεχομένως κάποιες ὑποσημειώσεις. Εἶναι δηλ. κι' αὐτὸς κάποιο εἶδος «Ναυαρίνου».
Πρέπει νὰ προσθέσωμε ὅτι μικροὶ λαοὶ μὲ «Μεγάλες Ἰδέες» ἦσαν γενικώτερα χρήσιμοι γιὰ τὴν διευκόλυνση τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτικῆς. Ἕνας ἄλλος μὲ μεγάλη διασπορὰ ἦσαν οἱ Ἑβραῖοι, οἱ ὁποῖοι διέθεταν ἐπίσης μιὰ «Μεγάλη Ἰδέα», τὸν σιωνισμό. Αὐτοὶ λοιπὸν ἐτέθησαν κατ' ἐξοχὴν ὑπὸ τὴν προστασία τῆς Ἀγγλίας, ἡ ὁποία ἔτσι διέθετε φορεῖς τῆς πολιτικῆς της σχεδὸν παντοῦ στὴν Εὐρώπη. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ «προστασία» φυσικὸ ἦταν νὰ μὴν ἀποβῆ πρὸς ὄφελος τῶν Ἑβραίων... Ἀνάλογες χρήσεις εἶχε καὶ ὁ «ἑλληνισμὸς» ἤ ὁ «ἀρμενισμός». Ἡ προσφορὰ τῶν Ἀρμενίων γιὰ τὴν δημιουργία τῶν συγχρόνων μεγάλων ἑταιρειῶν πετρελαίου, ὅπως ἡ ΒΡ π.χ., εἶναι γνωστός, ὅπως ἐπίσης καὶ τὸ ἔργο τοῦ σὲρ Μπαζὶλ Ζαχάρωφ. Οἱ Ἕλληνες ὅμως, μὲ τὴν μεγάλη κατανομὴ τους ἀνὰ τὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο, ἐπροσφέροντο ἰδιαίτερα γιὰ τὴν χρησιμοποίηση τους εἰς βάρος τῶν νεοδημιουργουμένων κρατῶν. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση τῆς αἰγυπτιακῆς παροικίας τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὸν περασμένο αἰώνα, πού μᾶς ἔδωσε καὶ τὸν Καβάφη. Ἡ παροικία ἐκεῖ εἶναι συναγωγὴ κεφαλαίου στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀγγλικῶν τραπεζῶν - μιὰ κατάσταση πού διήρκεσε ὥσπου νὰ τοὺς ἐκδιώξει ὁ Νάσερ. Στὴν Περσία οἱ Ἕλληνες στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀγγλικῶν τραπεζῶν δὲν περίμεναν νὰ τοὺς διώξουν: τὰ «μάζεψαν» λίγο πρὶν ἀποσυρθοῦν οἱ Ἄγγλοι ἀπὸ τὴν χώρα καὶ ἔφυγαν ὡς κανονικοὶ ἔποικοι... Στὴν Ἰνδία ἐπίσης ἡ ἀποικιοκρατία γιὰ τὶς ἀνάγκες της ἔφκιαξε «ἰνδοέλληνες», πέριξ τῶν ἐπιχειρήσεων Ράλλη πού ἐκμεταλλεύονταν τὶς φυτεῖες τσαγιοῦ (καὶ μέσω τῶν ὁποίων βέβαια ἡ Ἀγγλία ἐσυντηροῦσε μὲ ἐνέσεις τὴν Ἑλλάδα κατὰ τὸ νόημα τῶν «ἐθνικῶν εὐεργετῶν»...). Οἱ Ἕλληνες ἔβγαλαν μέχρι καὶ αὐτοκράτορες τοῦ Σιὰμ καὶ θεοὺς στὴν Ἰνδία, ὅπως π.χ. τὸν Γαλανό, ὁ ὁποῖος μετέφρασε καὶ τὶς Βέδδες γιὰ πρώτη φορὰ σὲ εὐρωπαϊκὴ γλώσσα. Ἡ χρήση τοῦ ἑλληνισμοῦ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς ἀποικιοκρατίας καθόλου μικρῆς σημασίας δὲν ὑπῆρξε. Μὲ συνέχεια ἐνδοελλαδική...
Δὲν μποροῦμε βέβαια στὰ πλαίσια τούτου τοῦ βιβλίου νὰ ἀσχοληθοῦμε εἰδικώτερα μὲ τὴν νεοελληνικὴ ἱστορία, πού εἶναι πλουσιοπάροχη σὲ συμπεράσματα γιὰ κάθε πτυχὴ τῆς μεσογειακῆς ἱστορίας. Σκοπὸς μας ἦταν ἁπλῶς νὰ διαγράψωμε ὡρισμένα βασικὰ στοιχεῖα ὡς πρὸς τὴν δημιουργία τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους. Εἶναι βέβαιο ὅτι ἡ εὐρωπαϊκὴ πολιτικὴ θὰ ἐχρησιμοποιοῦσε ἄλλους τρόπους βίας, ἐὰν δὲν εἶχε στὴν κατοχὴ της τὰ Ἑπτάνησα. Τὸ Ἰόνιον Κράτος, τὸ ὁποῖον ἱδρύθηκε δὶ' εἰδικῆς συνθήκης μεταξὺ Ρωσίας καὶ Ὀθωμ. Αὐτοκρατορίας καὶ τοῦ ὁποίου ἡ κυριαρχία καταλύθηκε ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους, ἀποτελοῦσε ἕνα σπάνιο πολιτιστικὸ δημιούργημα τῆς ἱστορίας, ἀκόμη πιὸ πολύπλοκο ἀπὸ αὐτὸ τῆς Βενετίας. Διότι τὰ Ἑπτάνησα, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν τὸ κέντρο τῆς Μεσογείου γεωπολιτικῶς, εἶναι τὸ σημεῖο-ὅριο τοῦ χωρισμοῦ τοῦ ἀρχαίου ρωμαϊκοῦ κράτους σὲ ἀνατολικὸ καὶ δυτικό. Ὑπῆρξαν δηλαδὴ ἕνας πολιτιστικὸς Ἰανὸς μεταξὺ Βυζαντίου καὶ Δύσεως, διὰ τοῦ ὁποίου μπόρεσε ἡ Βενετία νὰ ἐπιτύχη ὅσα μᾶς λέει στὸ φὶλμ του ὁ κ. Greenaway. Οἱ κοινωνικὲς σχέσεις ἐκεῖ ἦσαν πολὺ πιὸ προηγμένες ἀπ' ὅ,τι σὲ πολλὲς εὐρωπαϊκὲς χῶρες τοῦ καιροῦ (φυσικὴ συνέπεια τῆς προηγμένης αἰσθήσεως ζωῆς τῆς Βενετικῆς Δημοκρατίας). Ἐξ οὗ ἡ οἰκονομικὴ εὐμάρεια καὶ ἡ πνευματικὴ ζωή, μουσικὴ καὶ ἄλλη (τὸ Ἰόνιον Κράτος εἶχε γραμμένη τὴν πολύτομη ἱστορία του πρὶν ἀποκτήσουν ἀνάλογες τὰ εὐρωπαϊκὰ κράτη, καὶ τὰ πρῶτα συγγράμματα κοινωνιολογίας τῆς βυζαντινῆς Ἀνατολῆς, πού ἀποτελοῦν τὴν βάση τῆς λεγόμενης Byzantinistik - κάτι ἀνάλογο δηλ. μὲ τὶς ἐργασίες τοῦ Μὰξ Βέμπερ -, ἐγράφησαν ἀπὸ Ἑπτανήσιους τὸ 1850). Ὁ Μέγας Ναπολέων ἔγραφε στοὺς στρατηγούς του, ὅτι τὰ Ἑπτάνησα ἀποτελοῦν γιὰ τὴν Δύση τὴν σπουδαιότερη κτήση στὸν μεσογειακὸ χῶρο. Ἐννοοῦσε βέβαια πολιτικὰ καὶ πολιτιστικά, ἀφοῦ στρατιωτικὰ ὁ ἴδιος ἔμπαινε ὅπου ἤθελε. Οἱ Ἄγγλοι ἀνέμπειροι κατ' ἀρχὴν γιὰ τὰ πολιτιστικὰ πράγματα τῆς Μεσογείου καὶ πιστεύοντας ὅτι τὰ Ἑπτάνησα εἶναι μόνο ἰταλικὰ (διότι αὐτὸν τὸν χαρακτήρα διεπίστωναν παντοῦ) ἔστησαν ὁλόκληρες πολιτιστικὲς βιομηχανίες, ὁλόκληρο Πανεπιστήμιο, τὴν Ἰόνιο Ἀκαδημία (τὴν ὁποία εἶχαν ἱδρύσει οἱ Γάλλοι νωρίτερα), προκειμένου νὰ τοὺς ἀλλάξουν τὴν φυσιογνωμία καὶ νὰ τὰ κάνουν «ἀμιγῶς» ἑλληνικά. Πράγμα φυσικὰ πού μάταιον ἀπεδείχθη (ἡ περιπέτεια τῆς «Ἀκαδημίας» ἀδόξως ἐτελείωσε καὶ ἡ ἱστορία της οὐδέποτε ἐγράφη), ἀφοῦ τὰ Ἑπτάνησα ἦσαν μόνον λίγο περισσότερο ἰταλικὰ ἀπ' ὅ,τι ἑλληνικά, ἤ μᾶλλον ἀκριβέστερα: ἦσαν λατινελληνικὰ καὶ σὰν τέτοιο πολύτιμο στοιχεῖο τὰ διατηροῦσαν οἱ Βενετοί... Ἡ ἐπίσημη ἱστοριογραφία βέβαια ὁμιλεῖ (τί ἄλλο; ...) περί... «ἀποικιῶν» (!) τῆς Βενετίας, μόνο ὅμως πού ὅταν οἱ «μητροπόλεις» καταλύωνται, φεύγουν καὶ οἱ ἔποικοι ἀπὸ τὶς «κτήσεις», ἐνῶ ἀκριβῶς ἀπὸ τὰ Ἑπτάνησα κανένας Βενετὸς δὲν ἔφυγε καὶ ὑπάρχουν ἀκόμα παμπάλαιες οἰκογένειες βενετῶν εὐγενῶν σ' αὐτά, πού πρὸ πολλοῦ ἔχουν ἐκλείψει ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν πόλη... Ὁ κ. Greenaway μᾶς ἔδειξε κατὰ μεγαλοφυῆ τρόπο τί κατάφερε ἡ Βενετία γιὰ τὴν «Εὐρώπη», μόνο πού δὲν μᾶς λέει πῶς τὰ κατάφερε. Ἤ μᾶλλον μᾶς τὸ λέει λαθεμένα. Χωρὶς νὰ φταίη φυσικά, ἀφοῦ τέτοιες εἶναι γενικὰ οἱ «μεσογειακὲς κατανοήσεις» τῆς «Εὐρώπης»
...Εἶναι ὅμως πολὺ ἀμφίβολο ἂν ἡ Βενετία ὡς στοιχεῖο τοῦ ἀνατολικομεσογειακοῦ ὀργανισμοῦ, πού ἤξερε τόσο νὰ ἑλίσσεται μεταξὺ Σλάβων, Ἑλλήνων καὶ Τούρκων, μποροῦσε νὰ χρησιμοποίηση τὴν ἔννοια τῆς «μάζης» κατὰ τὸν... «φιλελεύθερο» τρόπο πού μᾶς δείχνει ὁ κ. Greenaway μὲ τὶς ἀτελεύτητες στρατιὲς τῶν γυμνῶν σωμάτων στὸ ἐξαίσιο φίλμ του. Τόση μεγάλη «μάζα» ἡ Βενετία δὲν εἶχε ἄλλωστε... Φαίνεται λοιπὸν πώς μὲ κάποιες λεπτότερες διαδικασίες καὶ λιγώτερο «ἄμεσες» ἐδούλεψε ὁ μεσογειακὸς ὀργανισμὸς στὸ παρελθόν, γιὰ νὰ μᾶς δώση τὰ βιβλία καὶ τοὺς πυραύλους, ἀλλά καὶ τὸν Ἅγιο Μάρκο καὶ τὸ Κρεμλῖνο... Ἀσφαλῶς ὁ κ. Greenaway θὰ μᾶς δώση ἐξ ἴσου μεγαλοφυῶς στὸ μέλλον καὶ τοὺς λεπτοὺς αὐτοὺς τρόπους, πράγμα πού θὰ εἶναι ἕνας σπουδαῖος πλουτισμὸς τῆς ἱστορικῆς μας συνείδησης, χρήσιμος πιθανὸν καὶ γιὰ τὸ μέλλον... Ἡ ἐπίσημη διοικητικὴ γλώσσα, τὸ δίκαιο καὶ ὁ ἓν γένει ρυθμὸς ζωῆς στὰ Ἑπτάνησα ἦσαν ἰταλικά, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνη ὅτι δὲν διατηροῦσαν ἕναν δικό τους χαρακτήρα ἑλληνικότητος. Οἱ δύο γλῶσσες ἐμιλοῦνταν (χωρὶς σχολεῖα) ἰδιωματικὰ ἀπὸ τὸν λαό, ἐνῶ οἱ ἀνώτερες τάξεις ἐσπούδαζαν ἐξ ἴσου τὸν Δάντη καὶ τὸν Ὅμηρο στὴν Πάδουα. Οἱ θρησκευτικὲς Ὁμολογίες δὲν εἶχαν μεταξύ τους προβλήματα, πρᾶγμα πού ἐπέτρεπε τὴν ἐκπροσώπηση τῆς ἑπτανησιακῆς Ἐκκλησίας στὴν Κων/πόλη ἀπὸ τὸν Βάϊλο.
Τὰ Ἑπτάνησα συνεπῶς δὲν ὑπῆρξαν ἁπλῶς μιὰ «στρατιωτικὴ βάση», ἀλλά ὁ σπουδαιότερος διαπραγματευτικὸς παράγοντας γιὰ τὴν ἑδραίωση τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτικῆς ἐπί τῆς Ἑλλάδος καὶ κατ' ἐπέκταση ἐπὶ ὅλης τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, πρᾶγμα πού συμβαίνει τὸ 1864 μὲ τὴν ἐγκαθίδρυση τοῦ Γεωργίου τοῦ Α' καὶ τὴν «ἐνσωμάτωση» τῶν νησιῶν στὸ ὑπόλοιπο κράτος. Ἔκτοτε τὰ Ἑπτάνησα ἀπετέλεσαν γιὰ τὴν «Εὐρώπη» μουσειακὸ ἁπλῶς ὑλικό, ὅπου μέσῳ τῶν «ἐθνικῶν κυβερνήσεων» τῆς πρωτευούσης ἀφαιροῦνται διαρκῶς μνημεῖα καὶ ἄλλοι πολιτιστικοὶ θησαυροί, τῶν Ἄγγλων ἀρκεσθέντων - κατὰ τὶς ὑποδείξεις παλαιῶν βρεταννῶν πολιτικῶν - στὴν ἔμμεση κατοχὴ δύο ἐξ αὐτῶν, τῆς Κέρκυρας (διὰ τοῦ μαζικοῦ τουρισμοῦ) καὶ ἐμμέσως τῆς Ζακύνθου (ὅπου διὰ τῶν «ἐθνικῶν ποιητῶν» διατηρεῖται ἡ«ἐθνικὴ» ἰδεολογία τῆς Ἑλλάδος, πρὸς τέλεση τῶν «ἐθνικῶν ἑορτῶν»...). Τυπικὰ ἡ κατάσταση τῶν δύο αὐτῶν νησιῶν φαίνεται καλύτερη τῶν ἄλλων, τὸ πρόβλημα ὅμως εἶναι ἂν τὸ 7 μπορῆ νὰ γίνη 2...
Νὰ ἀναφερθοῦμε τώρα στὴν ποιότητα ζωῆς καὶ τὴν ἰσχὺ τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα (καὶ τοῦτο δὲν ἰσχύει μόνον γιὰ τὴν Ἑλλάδα βέβαια, ἄλλα καὶ γιὰ τὰ ἄλλα βαλκανικὰ κράτη, ἀφοῦ ὅλα ὑπόκεινται στὶς συνέπειες μίας ἐφηρμοσθείσης πολιτικῆς καὶ συγκεκριμένων ἱστορικῶν «ἰσορροπιῶν»), θὰ ἦταν μᾶλλον περιττό. Οἱ λέξεις στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα δὲν ἔχουν τὴν σημασία πού ἔχουν γιὰ ὅλον τὸν ἄλλο κόσμο. «Καθηγητὴς» π.χ. σημαίνει καταστροφὴ τοῦ σχολείου στὸ ὁποῖο ἐργάζεται. «Γιατρὸς» σημαίνει καταστροφὴ τῆς κλινικῆς. «Δ/ντὴς ἀρχαιολογικῆς ὑπηρεσίας» σημαίνει νὰ μὴν ἄφηση ἄγαλμα γιὰ ἄγαλμα ὅπου τὸ βρῆ. «Παπᾶς» σημαίνει σύλληση τῆς ἐκκλησίας πού λειτουργεῖ. «Δ/ντὴς Βιβλιοθήκης» σημαίνει κάψιμο καὶ ἐξαφάνιση τῶν βιβλίων. Ἡ μόνη λέξη πού δὲν ἔχει κανένα περιεχόμενο στὴν Ἑλλάδα εἶναι ἡ λέξη «πολιτικός».
Μόνο ἂν ξέρη κανένας τὴν «εἰδικὴ» σημασία τῶν λέξεων εἶναι δυνατὸν νὰ ἀπόκτηση μίαν ἰδέα περὶ τοῦ τί γίνεται στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα. Στὴν Ἑλλάδα - καὶ τοῦτο εἶναι ἱστορικῶς αὐτονόητο - δὲν ὑπάρχει λαὸς ἄλλα μόνο στοιβαγμένα σύνολα μειονοτήτων παντὸς εἴδους (μέχρι καὶ 5% Μογγόλοι), πού προσπαθοῦν νὰ ἐπιβιώσουν πολεμώντας τὸ ἕνα ἐναντίον τοῦ ἄλλου.
Ὁ σύγχρονος Ἑλληνας- γιὰ νὰ ἐπιβιώση- εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ δουλεύη τουλάχιστον 18 ὧρες τὴν ἥμερα, ἀπασχολούμενος σέ 2 καὶ 3 δουλειὲς ἤ ἐπιτηδεύσεις. Τὸ κράτος φροντίζει βέβαια νὰ μὴν μπορῆ νὰ ὕπαρξη κάποιο εἶδος ὠργανωμένης καὶ σταθερῆς ἐργασίας (αὐτὸ δὲν εἶναι ἰδιαίτερη ἰδιότητα τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους, ἀλλὰ ἀπορρέει ἀπὸ τὴν γενικὴ ἔννοια τῆς... «ὑπανα-πτύξεως», προστιθεμένων τῶν συγκεκριμένων ἰδιομορφιῶν) –πρᾶγμα πού δίνει τὴν ἐντύπωση ὅτι «οἱ Ἕλληνες δὲν δουλεύουν». Ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια εἶναι διαφορετική: Οἱ Ἕλληνες ἀπασχολοῦνται μὲ τὴν ἐπιβίωση περισσότερο ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλον μεσογειακὸ λαό. Ὅτι ἔτσι δὲν μποροῦν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὴν οἰκογένειά τους καὶ νὰ ἀναθρέψουν παιδιά, τὰ ὁποῖα οὔτε ἐκτός οἰκογενείας μποροῦν νὰ ἀναπτυχθοῦν καὶ νὰ μορφωθοῦν, λόγω τοῦ διαρκοῦς βιασμοῦ τῶν πολιτιστικῶν δομῶν προκειμένου νὰ πρόκυψη ἡ«ἐθνικὴ» ἰδεολογία τῶν ἑορτῶν, εἶναι φανερό. Ἡ ὅλη αὐτὴ κατάσταση ὁδηγεῖ σὲ κάτι ἄλλο: στὴν διάδοση τῶν τυχερῶν παιχνιδιῶν (ἐξαιρουμένου τοῦ λαθρεμπορίου κλπ.) καὶ στὰ «λαδώματα», διὰ τῶν ὁποίων καθένας προσπαθεῖ νὰ ἀντιμετώπιση τὰ βραχυπρόθεσμα προβλήματά του. Ἡ ὅλη δηλαδὴ οἰκονομικὴ ζωὴ στὴν Ἑλλάδα διακινεῖται διά τοῦ... κισμέτ! Γνωρίζοντας αὐτὸ τὸ πράγμα τὸ κράτος, εἶναι τὸ πρῶτο πού ἐπιδιώκει νὰ ἐκμεταλλευθῆ τὴν κατάσταση, δημιουργώντας ὁλόκληρες «βιομηχανίες» λαχνῶν καὶ ἄλλων τυχερῶν παιχνιδιῶν τοῦ ποδοσφαίρου (ΠΡΟ-ΠΟ), διὰ τῆς φορολογίας τῶν ὁποίων εἰσπράττει τεράστια ποσά. Τὸ παίξιμο χαρτιῶν τὴν Πρωτοχρονιὰ εἶναι ἤδη θρησκευτικὸς θεσμός...
Μπορεῖ ὅμως μέσα σ' αὐτὲς τὶς καταστάσεις νὰ ὑπάρξουν «ἀνθρώπινα δικαιώματα», νὰ πρόκυψη κάτι τὸ θετικὸ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ νὰ διαδραματίση αὐτὴ κάποιον ρόλο σὰν κράτος; Αὐτὸ πού βλέπομε εἶναι αὐτὸ πού ἀργὰ ἤ σύντομα ἀνεμένετο ἀπό τούς γνωρίζοντες τὸν τρόπο ἱστορικῆς κατασκευῆς της καὶ τοὺς ρόλους πού ἐξυπηρετοῦσε: νὰ δημιουργῆ προβλήματα γιὰ τοὺς πάντες.
Εἶναι φανερὸ ὅτι ἕνα κράτος πού κόβεται ἀπὸ μιὰ περιοχή, γιὰ νὰ χρησιμοποιηθῆ ἀκριβῶς εἰς βάρος αὐτῆς τῆς περιοχῆς (καλὰ ἤ κακά, αὐτὸ δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει λογικῶς), δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνα εὐτυχὲς στὴν πολιτικὴ ὕπαρξη του κράτος. Αὐτὸ παρατηρεῖται καθ' ὅλην τὴν νεώτερη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Ἡ Ἑλλάδα οὐδέποτε ἀπέκτησε πολιτικὴ κυριαρχία. Μὲ τὸν ἕνα τρόπον ἤ τὸν ἄλλον (ἀποκλεισμοί, οἰκονομικὲς πιέσεις, πολιτικὲς κρίσεις κατὰ τοὺς πλέον ἀνέξοδους καὶ ἁπλοὺς τρόπους - μιὰ τέτοια εἶναι ὁ λεγόμενος «διχασμὸς» - ἕνας μόνο – Κων/νου -Βενιζέλου, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθῆ ἡ διαίρεση τοῦ Κουρδιστάν, ὅπως εἴπαμε) ἦταν πάντα ὑποχρεωμένη νὰ ὑποκύπτη στὴν ἀντίφαση δημιουργίας της ὡς χρησιμοποιούμενο ἀντικείμενο διαμάχης τῆς παλαιᾶς ἀγγλορωσικῆς πολιτικῆς, Τὸν ρόλο αὐτὸν ἐκράτησε μέχρι τοῦ 1950, ὅταν δηλαδὴ διὰ τοῦ «δόγματος Τρούμαν» ἐξασφαλίζωνται οἱ ἀπό τῆς ἐποχῆς τοῦ κριμαϊκοῦ πολέμου (καὶ δι' αὐτοῦ) «κατωχυρωμένες κτήσεις» ἐντός της Μεσογείου καὶ ἀρχίζει ὁ ψυχρὸς πόλεμος. Ἡ ἀρχὴ ἔγινε ἐφ' ὅσον διὰ τοῦ ἑλληνικοῦ ἐμφυλίου πολέμου (μὲ τὸν ὁποῖον ἐγκαινιάζεται ἡ διεθνὴς μεταπολεμικὴ ἱστορία) ἡ«Δύση» ἀπεφάσισε πού ἤθελε νὰ παραμείνη κυρίαρχη, στὰ Βαλκάνια ἤ στὴν ἀνατολικὴ Εὐρώπη. Καὶ «προτίμησε» φυσικὰ τὰ Βαλκάνια, ἐπὶ τῶν ὁποίων ἐδημιουργήθηκαν τὰ προβλήματα πού ζοῦμε σήμερα. Ὁ Τίτο, ἐν συνεργασίᾳ μὲ τὶς ἀγγλικὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες, φκιάνει τὴν Γιουγκοσλαβία ὡς ἀνάχωμα τῶν Ρώσων ἀπὸ τὴν Ἀδριατικὴ καὶ ἡ Ἀλβανία, ἡ ὁποία δὲν ἔπρεπε νὰ ἔχη δυτικὴ διέξοδο (διότι ἔτσι ἀνέβαινε ὁ πολιτικὸς ρόλος τῆς Ἰταλίας, πράγμα πού ἐπηρέαζε τὸ «ἰσοζύγιο» μεταξὺ εὐρωπαϊκοῦ Βορρᾶ-Νότου!) ἀναγκάσθηκε νὰ γίνη «ριζοσπαστικὴ» (ἔχουν μάλιστα γραφῆ καὶ «διατριβὲς» γι' αὐτὸ) καὶ νὰ «προσανατολισθῆ» πρός... τὴν Κίνα (ἀφοῦ οὕτως ἤ ἄλλως πρὸς τὴν Μόσχα γεωπολιτικῶς ἀπεκλείετο). Ἐν τῷ μεταξὺ στὴν Ἑλλάδα δίνεται καὶ ἡ τελευταία εὐκαιρία γιὰ τὴν ἀπὸ τοῦ 1821 ἀσυντέλεστη «ἐθνική της ὁλοκλήρωση»: διώχνει τοὺς Τσάμηδες ἀπὸ τὴν Ἤπειρο καὶ ἔτσι ἔμεινε ὁ τσάμικος χορὸς γιὰ τὴν «25η Μαρτίου» ἀλλά χωρὶς Τσάμηδες... Λέγεται βέβαια σήμερα ὅτι οἱ Τσάμηδες ὑπῆρξαν «ἐγκληματίες πολέμου» (χωρὶς φυσικὰ νὰ διευκρινίζεται πῶς καὶ γιατί...), μόνο πού ἀπὸ ἀπόψεως «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» ἡ σχέση Τσάμηδων καὶ Ἰταλίας ὑπάρχει αἰῶνες πρὸ ὑπάρξεως ἑλλ. κράτους... Ἐναντίον τῆς Ἠπείρου ἀπὸ τὸ 1912 καὶ ἐδῶ ἐχρησιμοποιήθηκαν κατ' ἐξοχὴν Κρητικοί...
Ὁ ψυχρὸς πόλεμος γιὰ τὰ Βαλκάνια εἶχε καὶ μίαν ἄλλη καταστροφικὴ συνέπεια. Χωρισμένες οἱ χῶρες στὰ συστήματα καὶ τὴν ἰδεολογία τοῦ καιροῦ (ποιὸ εἶναι καλύτερο ἀπὸ τὸ ἄλλο), θέλησαν κι' αὐτὲς νὰ ἀναπτυχθοῦν «βιομηχανικὰ» ἀλλοιώνοντας τὴν φυσικὴ δομή τους πού ἦταν ἀνέκαθεν γεωργικὴ καὶ ἐν πολλοῖς καταστρέφοντας την μὲ τὴν «ἀνάπτυξη». Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, ἡ ἀλλοπρόσαλλη γεωργικὴ πολιτικὴ ἀπὸ ἐποχῆς Τσώρτσιλ μὲ τὴν «Εὐρώπη» ἔκοψε καὶ τοὺς τελευταίους φυσικοὺς δεσμοὺς τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὸν μεσογειακὸ χῶρο.
Σήμερα συνεπῶς εἶναι «αὐτονόητο» ὅτι πρέπει νά... «ἐλαττωθῆ κάπως» ὁ πληθυσμὸς τῶν Βαλκανίων, γιὰ νὰ μὴν ὑπερβῆ ἡ τιμὴ τοῦ πεπονιοῦ ἐκείνην τοῦ αὐτοκινήτου... Χαρακτηριστικὴ ἐν προκειμένῳ εἶναι ἡ περίπτωση τῆς Ἑλλάδος. Εἶναι γνωστὸ ὅτι τὸ «βιομηχανικὸ θαῦμα» τῆς Εὐρώπης ἄδειασε τὶς θάλασσες τῆς δυτικῆς Εὐρώπης ἀπὸ ψάρια (ἐκεῖνα τῆς βορειοδυτικῆς Μεσογείου προτίμησαν τό... Ἰσλάμ γιὰ νὰ σωθοῦν). Θὰ ὑπέθετε συνεπῶς κανεὶς ὅτι σὲ χῶρες χωρὶς βιομηχανικὴ ὑποδομὴ ὅπως ἡ Ἑλλάδα, τὸ ψάρι θὰ ἦταν ἡ πιὸ τρέχουσα τροφή. Δὲν συμβαίνει ὅμως αὐτὸ ἀλλά τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς: κανένας Ἑλληνας δὲν μπορεῖ νὰ φάη ψάρι, παρ' ὅτι ὑπάρχουν ἀρκετά... Ἐσχάτως μάλιστα καὶ οἱ ὁμογενεῖς τῆς Ἀμερικῆς, κατὰ πλειονότητα ταβερνιάρηδες, εἶπαν ὅτι ἔπρεπε νὰ ἁπλουστευθοῦν οἱ γραφειοκρατικὲς διατυπώσεις, προκειμένου νὰ διεξάγεται τὸ ἐμπόριο πιὸ ἀποδοτικὰ γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις τους: νὰ μεταφέρωνται τὰ φρέσκα ψάρια ἀπ' τὴν Ἑλλάδα ὅσο τὸ δυνατὸν γρηγορώτερα στὴν Ἀμερικὴ καὶ νὰ εἰσάγεται κατεψυγμένος μπακαλιάρος ἀπ' τὸν πρῶτο παγκόσμιο πόλεμο (ὁ ὁποῖος ὡς ἐξαγωγικὸ προϊὸν εἶναι στενῶς συνδεδεμένος μὲ ὅλες σχεδὸν τὶς «ἐθνικοθρησκευτικὲς γιορτὲς» τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας...). Μέσα σὲ ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀπολύτως εὐεξήγητη καὶ ἡ πολιτικὴ τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὶς δυὸ «κτήσεις» της στὴν Μεσόγειο, τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Τουρκία, μετὰ τὸν πόλεμο, ἡ ὁποία στηρίχθηκε στὴν... μονοκαλλιέργεια τοῦ τουρισμοῦ. Μόνο ὅμως πού εἶχε κι' αὐτὸς τὰ ἀποτελέσματα πού ἔχει κάθε μονοκαλλιέργεια: τὴν καταστροφὴ τοῦ περιβάλλοντος καὶ γενικά τῆς φύσης (διὰ τῆς ἀλλοιώσεως τῶν κοινωνικῶν δομῶν) πού παράγει τὰ προϊόντα... Σὰν σκέτο οἰκονομικὸ φαινόμενο ὁ τουρισμός, δηλαδὴ ὡς διακίνηση κεφαλαίων, εἶναι προφανῶς ἀδύνατον νὰ ἐλεγχθῆ, πράγμα ἴσως πού δὲν ἐξέρχεται τῆς φιλοσοφίας τοῦ «λιμπεραλισμοῦ» (καταστροφὴ τῶν πολιτιστικῶν δομῶν- καὶ ἄρα καὶ τῆς φύσης- πρὸς ἀπελευθέρωση τοῦ χρήματος, σύμφωνα μὲ ὅσα ἀναφέραμε πρίν), ἀλλά πού προσκρούει στὸ «φυσικὸ ὅριο» ὅτι κι' αὐτοὶ πού θὰ γεννηθοῦν ὕστερα ἀπὸ 100 χρόνια, πρέπει νὰ ξέρουν τί θὰ πῆ σταφύλι...
Περιττὸν φυσικὰ νὰ πρόσθεση κανεὶς ὅτι ἡ ὅλη κατάσταση τῆς Ἑλλάδος ὡς ἱστορικό, κοινωνικὸ καὶ πολιτικὸ σύνολο στρέφεται ἐναντίον ἑνὸς καὶ μόνου (ὅπως καὶ σὲ κάθε ὅμοια χώρα): ἐναντίον κάθε πιθανῆς μορφῆς διανοήσεως. Αὐτὸ συμβαίνει δι' ἑνὸς ἀρκετὰ πολύπλοκου μηχανισμοῦ, μὲ πρωταγωνιστή προφανῶς τὸ κράτος, καὶ δὲν εἶναι ἀποκλειστικὸ χαρακτηριστικό τῆς Ἑλλάδος μόνο. Τὰ βιβλία κατ' ἀρχὴν δὲν ἔχουν τιμές. Πουλιῶνται «ἐλευθέρως» σὰν τυχὸν ἐμπόρευμα, ὁπότε τὸ βιβλίο πού πουλιέται «περισσότερο» ἐξαφανίζει αὐτὸ πού πουλιέται «λιγώτερο». Τὸ φθηνὸ ἔτσι πρᾶγμα ἐκτοπίζει τὸ ἀκριβὸ καὶ τὸ κακὸ βιβλίο τὸ καλό. Ὁ ἐκδότης δὲν πουλάει τὴν πνευματικὴ ἐργασία κάποιου ἀλλά μόνο ἐμπόρευμα. Γι' αὐτὸ κιόλας μπορεῖ νὰ προβῆ σὲ ὅποιες «ἐπεμβάσεις» θέλει, προκειμένου τὸ «ἐμπόρευμά» του νὰ ἐξασφάλιση τὴν ὑψηλὴ ζήτηση στὴν ἀγορά. Τὰ οἰκονομικά του συμφέροντα τοῦ τὰ κατοχυρώνει ἀπολύτως ὁ ἐμπορικὸς κώδικας!...
Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἐκδόσεις πού δὲν βγαίνουν καθόλου στὴν ἀγορά, ἄλλα μένουν μονίμως στὶς ἀποθῆκες. Αὐτὲς οἱ ἐκδόσεις ἀποδίδουν στὸν ἔκδοτη πολὺ μεγαλύτερο κέρδος, παρὰ ἂν τὶς πωλοῦσε. Πρόκειται γιὰ βιβλία καὶ συγγραφεῖς πού ἐξέρχονται τῆς «πεπατημένης» καὶ συνεπῶς ἀπειλοῦν ἄμεσα τὴν βιτρίνα τῆς «ἐθνικῆς ἰδεολογίας». Δὲν ἔχει σημασία τὸ περιεχόμενό τους, ἄλλα μόνο τὸ γεγονὸς ὅτι ἐξέρχονται τῆς συνήθους ὁδοῦ. Ἀμέσως λοιπὸν σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση οἱ διάφορες «ἐπιστημονικὲς ὁμάδες» καὶ τὰ «ἐρευνητικὰ κέντρα», πού συντηροῦνται εἴτε ἄμεσα ἀπὸ τὸ κράτος εἴτε ἀπὸ πρόσωπα δημοσίου δικαίου (τράπεζες), θὰ ἀναθέσουν στὸν ἔκδοτη κάποιαν «ἐπίσημη ἔκδοση», ἡ ὁποία θὰ τοῦ ἀποφέρη πολλαπλασίως περισσότερα ἀπ' ὅ,τι ἂν πουλοῦσε τὴν ἔκδοση πού ἔχει στὸ ὑπόγειο. Διότι τὴν «ἐπίσημη» αὐτὴ ἔκδοση - καὶ πρόκειται κατὰ κανόνα περὶ πολυτελῶν ἐκδόσεων μηδενικῆς μὲν ἐπιστημονικῆς ἀξίας, ἀλλά πού «ἀνακυκλώνουν» ποσὰ ἑκατομμυρίων - θὰ τὴν ἀγοράσουν τὰ ἴδια τὰ «κέντρα» αὐτά, ἤ οἱ δημόσιες ὑπηρεσίες καὶ ἄλλοι κρατικοὶ ὀργανισμοί, καὶ εἴτε θὰ τὰ χαρίσουν σὲ βιβλιοθῆκες πού ὑπάρχουν ἀκριβῶς γι' αὐτὸ τὸν σκοπὸ (κατὰ κανόνα στὴν ἐπαρχία), εἴτε τὰ δωρίζουν στοὺς ὑπαλλήλους, εἴτε τὰ πολτοποιοῦν σιγὰ καὶ μὲ τὸν χρόνο. Κάθε κόμμα ἔχει βέβαια τούς «διανοουμένους» καὶ τούς «ἐπιστήμονές» του. Κάθε κυβέρνηση συνεπῶς εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ ἔχη μὲ τὸν ἕνα τρόπον ἤ τὸν ἄλλον «ἐρευνητικὰ προγράμματα» καὶ «ἐκδόσεις», διὰ τῶν ὁποίων θὰ λαδώνωνται οἱ ἡμέτεροι τοῦ «πνεύματος» (κατὰ κανόνα κλειστὲς «συντεχνίες», τῶν ὁποίων τὸ μὲν ἔργο εἶναι ἄγνωστο, τὰ δὲ ὀνόματα μονίμως στὶς διαφημιστικὲς σελίδες τῶν περιοδικῶν...). Αὐτὸ ἀκριβῶς ἐντάσσει καὶ τὸ ὅλον ἐκδοτικὸ κύκλωμα στὸν κρατικὸ μηχανισμό. Ὁ χῶρος τοῦ βιβλίου στὴν Ἑλλάδα - γενικὸ χαρακτηριστικὸ καὶ τῶν ὁμοίων χωρῶν - δὲν ὑπάγεται στὴν οἰκονομία τῆς «ἐλεύθερης ἀγορᾶς» καὶ τῆς ἰδιωτικῆς ἐπιχειρηματικῆς δραστηριότητας. Τὰ κεφάλαιά του ὡς σύνολο ἀποτελοῦν ποσοστὸ τοῦ δημοσίου προϋπολογισμοῦ, νομίμως προβλεπόμενο καὶ ἀνακυκλούμενο ἐντὸς καθωρισμένων ὁρίων καὶ προσώπων. Εἶναι δηλαδὴ ἕνα ἀναγκαῖο ἔξοδο τοῦ δημοσίου προϋπολογισμοῦ, προκειμένου νὰ ἐλέγχεται ὁ χῶρος τῆς ἰδεολογίας καὶ πνευματικῆς παραγωγῆς. Ἐκδότης πού δὲν ἔχει πρόσβαση στὸ κύκλωμα αὐτοῦ τοῦ κρατικοῦ χρήματος, ἤ δὲν ἔχει ἄλλον τρόπο νὰ εἰσπράττη (π.χ. μέσῳ κομμάτων), δὲν μπορεῖ νὰ διατηρηθῆ ἐπὶ πολὺ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Πρέπει ἐπίσης νὰ προσθέσωμε ὅτι ἡ δραστηριότητα τῶν διαφόρων ὀργανισμῶν περὶ τά... «πνευματικά», δὲν ὑποβάλλεται μόνο ἀπὸ τὴν ἀνάγκη διατήρησης μίας ἰδεολογίας πού τοὺς ἐπιτρέπει τὴν λειτουργία. Ἀποτελεῖ ἐπίσης καὶ ἕνα εἶδος «ἐθνικῆς μετοχῆς», ἐπίδειξη «ἐθνικοῦ ἔργου», πού τοὺς νομιμοποιεῖ τὴν δραστηριότητα. Π.χ. «Ἀγροτικὴ Τράπεζα», χωρὶς ὕπαρξη ἐθνικοῦ κτηματολογίου, «Ἐθνικὴ Τράπεζα» ἄνευ ἔθνους, «ἐμπορικὴ ναυτιλία» χωρὶς δυνατότητα κατασκευῆς καραβιῶν, εἶναι ἔννοιες πού ἀπαιτοῦν ἰσχυρὲς «ἐθνικὲς» βιτρίνες διὰ τῆς πολιτιστικῆς δραστηριότητος. Πολυτελεῖς ἐκδόσεις ἰσχυρῶν «ἐθνικῶν» ἐντυπώσεων καὶ ἄλλα ἀνάλογα εἶναι καταστάσεις ἀνάγκης πού κρατοῦν τὸ νόημά τους ἀπὸ τὴν ἱστορία τῶν «ἐθνικῶν εὐεργετῶν». Ἕνα ἀξιοσέβαστο ἐπίσης μέρος τῶν πραγματικῶν κεφαλαίων τῶν ὀργανισμῶν αὐτῶν ἀποτελεῖται ἀπὸ ἔργα τέχνης καὶ πολιτιστικοὺς θησαυροὺς (μαζεμένους στὴν Ἀθήνα διὰ τῆς «διοικήσεως» καὶ δι' ἄμεσων κλοπῶν), οἱ ὁποῖοι ἔτσι χρησιμεύουν γιὰ τὶς παντὸς εἴδους «κρατικὲς διευκολύνσεις» καὶ ὄχι προφανῶς γιὰ κάποιαν ὑποτιθέμενην καλλιέργεια τοῦ λαοῦ σὲ μουσεῖα ἢ πινακοθῆκες. Ἰδιαίτερη περὶ τὰ πολιτιστικὰ εἶναι ἡ δραστηριότητα τῆς «ἐμπορικῆς ναυτιλίας», τῆς ὁποίας ὁ στόλος εἶναι ἕνας ἀπό τους «μεγαλύτερους» του κόσμου. Τὸ «μέγεθος» αὐτὸ εἶναι στὴν ἐξήγηση του ἁπλό: τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καμμιάν ἀξίαν ἐχούσης στὴ Ἑλλάδα, οἱ ἕλληνες «ἐφοπλιστὲς» προμηθεύονται τὰ κατὰ τὶς τεχνολογικὲς προδιαγραφὲς ἀκατάλληλα πρὸς χρήση καράβια καὶ τὰ ἐκμεταλλεύονται ἕως ὅτου βουλιάξουν κάπου μαζὶ μὲ τὸ πλήρωμα... Ἡ «ἀνάπτυξη» τῆς μηχανοκινήτου ναυτιλίας στὴν Ἑλλάδα συμβαίνει κατὰ τὸ τέλος τοῦ περασμένου αἰώνα, ὅταν δηλαδὴ (μετὰ τὸν κριμαϊκὸ πόλεμο, ὅπου οἱ Γάλλοι ἐπέτυχαν μεγάλες προόδους στὴν μηχανοκίνηση τῶν πλοίων), ἄρχισαν νὰ ὑπάρχουν καράβια ἐκμετρήσαντα τὸ ζῆν. Τὰ καύσιμα βέβαια, ὅπως καὶ σήμερα μὲ τὰ αὐτοκίνητα, τὰ ἐπρομηθεύονταν ἀπ' ἔξω, δήλ. ἀπὸ τὴν Ἀγγλία. Μεγάλη «ἄνθηση» εἶδε ὁ ἐμπορικὸς ἑλληνικὸς στόλος μετὰ τὸν πόλεμο τῆς Ἀγγλίας μὲ τὴν νότιο Ἀφρική...
Θὰ ἦταν ἐν τέλει παράλειψη ἂν δὲν προσθέταμε - καὶ τοῦτο πρὸς συμπλήρωση τῆς κοινωνικῆς εἰκόνος - ὅτι, τῆς Ἑλλάδος οὔσης γεωγραφικῆς ἐκτάσεως ἄνευ κατοίκων θεωρητικά, οἱ κατὰ τύχην ἐντὸς αὐτῆς ὑπάρχοντες δὲν παύουν νὰ χρησιμεύουν πολλαπλῶς γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ πρόοδο τῆς σύγχρονης ἀνθρωπότητας: μὲ τὸ πλῆθος τῶν ἀσθενειῶν πού προκαλεῖ ἡ γενικὴ ἀθλιότης τῶν συνθηκῶν ζωῆς, ὁ ἑλλαδικὸς χῶρος ἔχει καταστῆ προνομιοῦχο πεδίο «ἔρευνης» τῶν συγχρόνων μεγάλων φαρμακοβιομηχανιῶν. Τὰ πτώματα στὴν Ἑλλάδα - ἀπὸ τὴν πολλὴν χρήση φαρμάκων - δὲν λειώνουν καὶ συνεπῶς δέον νὰ θεωροῦνται ἐπισφαλεῖς οἱ ἱερατικὲς στατιστικὲς περὶ τοῦ πλήθους τῶν εἰσερχομένων κάθε χρόνο στὸν Παράδεισο... Ἕνα ὑψηλότατο πάντως ποσοστὸ αὐτῶν ὀφείλεται στὰ τροχαῖα δυστυχήματα, παρ' ὅτι οἱ Ἕλληνες καθόλου στοὺς δρόμους δὲν τρέχουν συγκριτικὰ μὲ ἄλλες χῶρες. Ἐδῶ ἔχομε καὶ πάλι μιὰ περίπτωση... γλωσσολογική: «ὁδοποιία» στὴν Ἑλλάδα δὲν σημαίνει κατασκευὴ δρόμων (πού ἡ φρικτή τους κατάσταση εἶναι ἡ ἀποκλειστικὴ αἰτία τῶν ἀτυχημάτων), ἀλλά «ἀνακύκληση τῶν κεφαλαίων τῶν ἀσφαλιστικῶν ἑταιρειῶν». Ὁ νοῶν νοείτω...
Τελικῶς ἡ ὅλη ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πρόκυψη ἀπὸ βιβλία καὶ «μελέτες» ἑλληνικὲς ἢ ξένες, καὶ οἱ λόγοι εἶναι προφανεῖς. Ἡ ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος προκύπτει ἀπὸ τὴν φυσιογνωμία τῆς πιὸ κεντρικῆς ὁδοῦ τῶν Ἀθηνῶν, τῆς ὁδοῦ Παν/μίου. Ὁ δρόμος αὐτὸς ὁρίζεται ἀπὸ δύο πλατεῖες μὲ ὀνομασίες «ἐθνικές»: τὴν πλατεία Ὁμονοίας, πού ὠνομάσθηκε ἔτσι ἀπὸ τὰ γεγονότα ἐκθρονίσεως τοῦ Ὄθωνα, (βλ. 7/ Ἑλλὰς ὡς Κράτος Δικαίου, σελ. 181) καὶ ἀπὸ τὴν πλατεῖα Συντάγματος μὲ τὸ «Σύνταγμα» τοῦ 1843. Πρόκειται συνεπῶς γιὰ ἕναν δρόμο «ἐθνικόν», ὁ ὁποῖος ὅμως καλύπτεται μόνο ἀπὸ κτήρια... ἰσοζυγίου τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων. Ἡ Βιβλιοθήκη καὶ τὸ Παν/μιο ρωσικῶν κεφαλαίων, ἡ Ἀκαδημία αὐστριακῶν. Δίπλα ἀκριβῶς καὶ ἐπιβλητικῶς ὑπερυψωμένη ἡ καθολικὴ Μητρόπολη (ἡ ὀρθόδοξη εἶναι σὲ μιὰ συνοικία). Ἀπέναντι τὸ κτήριο τῆς Ἀγροτικῆς Τραπέζης, ἰταλικῶν κεφαλαίων, καὶ λίγο πιὸ κάτω τὸ κτήριο τῆς Ἰονικῆς Τραπέζης, τῆς ὁποίας ἡ ἕδρα βρίσκεται πάντα στὸ Λονδῖνο. Κάπου κοντὰ ἦταν μέχρι τὸ 1944 καὶ τὸ Βαρβάκειο πού «κάηκε» μὲ τὸν ἐμφύλιο (Ὁ Ἰ. Βαρβάκης ἦταν τὸ πιὸ συγκεντρωμένο ρωσικὸ χρῆμα πού εἰσήχθη ποτὲ στὴν Ἑλλάδα. Τὸ 1825 τὸν πῆραν οἱ Ἀγγλοι στὰ Ἑπτάνησα νὰ τὸν... ἀπολυμάνουν, ἄλλα ἐκεῖ λόγῳ γήρατος πέθανε). Στὸ Σύνταγμα τὰ ἀνάκτορα, γερμανικῶν κεφαλαίων, καὶ ἀπέναντι τὸ Ξενοδοχεῖο «Μεγάλη Βρεταννία», αὐστριακῶν κεφαλαίων κατ' ἀρχήν, γαλλικῆς ἰδιοκτησίας κατόπιν καὶ ἀγγλικῆς ὀνομασίας ἐν τέλει. Λίγο πιὸ πέρα, στὶς παρυφὲς τοῦ ἴδιου δρόμου, ἡ ἀγγλικανικὴ ἐκκλησία (κτισθεῖσα μεταξὺ τῶν πρώτων, σχεδὸν μὲ τὴν ἄφιξη τοῦ Ὄθωνα) καὶ ἀκριβῶς ἀπέναντί της ἡ «ἀντίπαλός» της ρωσική. Αὐτὰ ὅλα τὰ κτήρια σὲ διάστημα σχεδὸν μισοῦ αἰῶνος, πού συμπίπτει ἀκριβῶς μὲ τὸ ὑψηλότερο σημεῖο ἀνταγωνισμοῦ τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐντός τῆς Μεσογείου. Στὸ ἴδιο αὐτὸ διάστημα θὰ ἔχωμε καὶ τὸ Συνέδριο τοῦ Βερολίνου περὶ διαλύσεως τῶν Βαλκανίων.
Δὲν χρειάζεται συνεπῶς κανεὶς βιβλία ἱστορίας, προκειμένου νὰ μελετήση τὴν ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος ὡς κράτους καὶ νὰ προσμέτρηση τὸ μέγεθος τῆς «ἐθνικῆς» της κυριαρχίας. Αὐτὰ ὅλα φαίνονται στὴν κεντρικώτερη ὁδό τῆς πρωτευούσης της. Γενικὰ γιὰ τὴν πολιτικὴ τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐντὸς τῆς Μεσογείου δὲν χρειάζονται βιβλία. Γνωρίζοντας κανεὶς μόνο ὡρισμένες λεπτομέρειες ὡς πρὸς τὴν ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου καί μελετώντας τὴν ἱστορία τῶν «Οἰκονομικῶν Ἐλέγχων» ἐπὶ τῶν διαφόρων κρατῶν τῆς πρώην Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἄνετα καταλήγει στὸ συμπέρασμα ὅτι ἁπλῶς δὲν ὑπῆρξε καμμιὰ πολιτική, ἄλλη ἐκείνης πού τὸ νόημα της ὤρισε κάποτε ὁ Παπαδιαμάντης: «διευθέτησις τῆς ἀποκτηθείσης λείας»...
...Ἡ ἐλεεινὴ αὐτὴ ἰδεολογικὴ ἀθλιότης τοῦ ἑλλαδικοῦ χώρου, δὲν ὀφείλεται προφανῶς σὲ λόγους μειωμένης εὐφυΐας τῶν κατοίκων του (δὲν ὑπάρχουν ἄλλωστε κουτοὶ καὶ ἔξυπνοι λαοί). Εἶναι ἁπλῶς μιὰ κατάσταση κοινωνικῶς προσδιωρισμενη, λὸγῳ μὴ ὑπάρξεως βασικῆς ἐθνότητος στὸν ἑλλαδικὸν χῶρο. Καὶ ἐφκιάσθηκε ἔτσι ἐξ ἀρχῆς, γιὰ νὰ διατηρηθῆ κυρίως ἕνα εἰδικὸ νόημα στὴν λέξη «ἐπανάσταση» (τοῦ 1821). Διότι ἐπανάσταση, ὅπως εἴπαμε, σημαίνει καθεστωτικὴ ἀλλαγὴ μέσα σὲ ἕνα καὶ τὸ ἴδιο κράτος. Τὸ πρᾶγμα λοιπὸν ἀνακαλοῦσε παραστάσεις ἀντικαταστάσεως τῆς τουρκικῆς διοίκησης ἀπὸ μιὰ ἑλληνικὴ διοίκηση μέσα στὰ ἴδια ὅρια τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἤ ἐν πάσῃ περιπτώσει ἐλαφρῶς ἀλλοιωμένα, τουλάχιστον ὅσον ἀφορᾶ στὴν μεσογειακὴ λεκάνη. Ἡ «ἐπανάσταση» δηλαδὴ παρέπεμπε στὴν «Μεγάλη Ἰδέα». Ἦταν ὅμως ὄντως ἑλληνικὴ ἡ Μεγάλη Ἰδέα; Ἡ Μεγάλη Ἰδέα δὲν μποροῦσε νὰ εἷναι ἑλληνικὴ γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο, ὅτι εὐθὺς ὡς προσπάθησε ἡ πολιτικὴ τῶν μεγάλων δυνάμεων νὰ ἐπιβάλη τὸ χριστιανικὸ κράτος καὶ οἱ ξεσηκωθέντες ἄκουσαν περὶ «νόμων τῶν βυζαντινῶν αὐτοκρατόρων», ἀμέσως ξέσπασε ὁ ἐμφύλιος πόλεμος πού κράτησε πάνω ἀπὸ δέκα χρόνια (ἐπισήμως- ἀνεπισήμως συνεχίζεται ἀκόμη). Οἱ ξεσηκωθέντες, δηλαδή, δὲν ἐξεσηκώθηκαν μὲ κάποιο ὅραμα ἐπανασυστάσεως τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο ὅτι ἦταν Ἀρβανίτες καὶ δὲν εἶχαν προγόνους των τοὺς βυζαντινοὺς αὐτοκράτορες. Ἦσαν οἱ ἄνθρωποι πολιτιστικῶς Ἕλληνες, ἄλλα ὄχι κατ' ἀνάγκην βυζαντινοί. Ἡ ἑλληνικὴ πολιτιστική τους σχέση ἦταν μὲ τὴν Βενετία καὶ τὴν νότια Ἰταλία, δηλαδὴ μὲ τὸν λεγόμενο «λατινελληνισμὸ» πού περιγράψαμε στὴν ἀρχή. Αὐτὸ φαίνεται καὶ ἀπὸ τὸν τρόπο ἀσχολίας τους μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα. Μὲ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες ἀσχολοῦνται καὶ ὄχι μὲ βυζαντινὰ τροπάρια. Μέχρι σήμερα δὲν βρέθηκε κανένα συγκεκριμένο καὶ ἱστορικῶς βιώσιμο σχέδιο τῆς Μεγάλης Ἰδέας, ἕνα σχέδιο δηλαδὴ πού ἔπρεπε νὰ ὕπαρχη, ἂν ὄντως ἀποτελοῦσε πολιτικὴ πρόθεση. Μέσα στὶς μυθολογικὲς παραστάσεις τοῦ λαοῦ, ἡ Μεγάλη Ἰδέα δὲν ἦταν τίποτε περισσότερο ἀπὸ τὸ «πάλι μὲ χρόνια μὲ καιροὺς» ὅταν λιγοστέψουν οἱ ἁμαρτίες. Βασικὰ ὅλοι ἦσαν εὐχαριστημένοι μὲ τὴν ὀθωμανικὴ διοίκηση, ὅλοι κύτταζαν τὶς δουλειὲς των πού πήγαιναν πολὺ καλὰ καί, ὅπως παρατηρεῖ ὁ Iorga, κάθε ἄλλο παρὰ κάποια Μεγάλη Ἰδέα τοὺς ἐνδιέφερε, ἀποφεύγοντας κι' αὐτὰ τὰ μεγάλα κρατικὰ ἀξιώματα. Ὅταν ὑπάρχουν ἄλλωστε ἕλληνες τραπεζίτες στὴν Κων/πολη πού δανείζουν τὸν σουλτάνο, γιατί νὰ θέλουν νὰ τὸν καταργήσουν;
Ἡ ἱστοριογραφικὴ μυθολογία λοιπὸν τῆς «Μεγάλης Ἰδέας» ἐνέχει κάτι ἄλλο. Ὅτι οἱ δυτικὲς δυνάμεις -Ἀγγλία, Γαλλία- δὲν ἔχουν κανέναν τρόπο νομιμοποιήσεως τῆς πολιτικῆς των στὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο. Ἀνακαλύπτουν μὲ τὶς καταστάσεις τοῦ Μεσολογγίου τὸν «φιλελληνισμό», ἄλλα γρήγορα τὸν ἐγκαταλείπουν, διότι αὐτὸς ἀρχίζει νὰ δρᾶ μέσα στὶς ἐπαναστατικὲς καταστάσεις τῆς δυτικῆς Εὐρώπης τοῦ καιροῦ ὅπως ὁ πόλεμος τοῦ Βιετνὰμ στὴν Ἀμερικὴ (βλ. ἐπ' αὐτοῦ «Ἐπὶ τῆς Δομῆς τοῦ Νεοελληνικοῦ Κράτους»). Ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος βέβαια εἶναι στοὺς πάντες γνωστό, ὅτι «ἑλληνισμὸς» καὶ «Ἕλληνας» εἶναι ἔννοιες πού μποροῦν θεωρητικὰ νὰ ἀναφερθοῦν σὲ κάθε σημεῖο τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου- αὐτοῦ δηλαδὴ πού θέλουν. Τὸ πιὸ ἐνδεδειγμένο γι' αὐτοὺς τοὺς σκοποὺς εἶναι ἕνα ἄβουλο κράτος μὲ μιὰ ἰδεολογία ἐπεκτάσεως ἄνευ ὁρίων. Καὶ ἐπειδὴ ἡ Γαλλία λόγῳ τοῦ Κοραῆ ἦταν ἀνέκαθεν ἁρμοδιωτέρα γιὰ τὰ «ἰδεολογικά», ἀνέλαβε ὁ Κωλέττης νὰ παρουσιάση στὴν ἑλληνικὴ Βουλὴ τὸ ὕψηλον νόημα τῆς «Μεγάλης Ἰδέας». Φανερὸν εἶναι ὅτι αὐτὴ ἡ«Ἰδέα» ἔστρεφετο ἄμεσα κατὰ τοῦ Πατριαρχείου, ἀφοῦ ἐσήμαινε διαχρονικῶς περιορισμὸ τῶν ἁρμοδιοτήτων του ἐπὶ τῶν Βαλκανίων. Περιττὸν νὰ προσθέσωμε ὅτι ὁ κύριος φορεὺς τῆς Μ. Ἰ. ὑπῆρξε ἡ ἑλλαδικὴ Ἐκκλησία, γιὰ τὴν ὁποίαν τὸ ὅλον νόημα ἐσήμαινε αὔξηση εἰσοδημάτων. Οὔτε καὶ μποροῦσε νὰ κάνη διαφορετικά, ἀφοῦ ἦταν συστατικὸ στοιχεῖο τῆς «νόμῳ κρατούσης Πολιτείας». Τὴν κωμικότητα τῶν πραγμάτων τὴν έσημείωσε ὁ Ροΐδης: «ὅλες οἱ Ἐκκλησίες θέλουν νὰ ὁδηγήσουν τοὺς πιστοὺς των στὸν Παράδεισο- ἡ ἑλληνικὴ θέλει νὰ τοὺς ὁδηγήση στὴν Κων/πολη». Ἡ Κων/πολη ἦταν ὁ «σκοπός». Ὄχι ὅμως ἐπειδὴ ἦταν πραγματοποιήσιμος -αὐτὸ ἰδίως μετὰ τὴν δημιουργία τῆς Βουλγαρίας ἦταν ὁλικῶς ἀδύνατο-, ἀλλα διότι ἔπρεπε νὰ φκιασθῆ τὸ «ἐθνικόν» κράτος Ἑλλάδα σὰν αὐτὸ πού βλέπομε ὁλοένα στὸν χάρτη: μιὰ μπάρα γιὰ τὸ σλαβικὸ ἡμισφαίριο. Ἡ Μεγάλη Ἰδέα συνεπῶς ἦταν τὸ πρόσχημα νομιμότητος τῆς πολιτικῆς τῶν δυτικοευρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐπὶ τῆς ἀνατ. Μεσογείου καὶ μιὰ ἰδέα ἄμεσα στρεφόμενη κατὰ τοῦ ἑλληνισμοῦ τῆς Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας. Γι' αὐτὸ ἀκριβῶς καὶ τὸ σύνθημα τῆς Μ. Ἰ. σταμάτησε ὅταν δὲν ὑπῆρχαν πλέον Ἕλληνες πουθενὰ ἀλλοῦ ἐκτός Ἑλλάδος, δηλαδὴ μετὰ τὴν μικρασιατικὴ καταστροφή. Τὸ σύνθημα τῆς Μ. Ἰ. μπόρεσε νὰ κράτηση ἕναν σχεδὸν αἰώνα, ὄχι γιατί ἡ Ἑλλάδα ἦταν σὲ θέση νὰ πραγματοποίηση κάτι τέτοιο, ἄλλα λὸγῳ τοῦ κριμαϊκοῦ πολέμου, διὰ τοῦ ὁποίου καθωρίσθη ἡ σχέση τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο μέχρι σήμερα. Εἶναι ὁ σπουδαιότερος πόλεμος στὴν νεώτερη ἱστορία, καὶ ὁ ὁποῖος φυσικὰ κατεβλήθη προσπάθεια νὰ ἐξαφανισθῆ τελείως ἀπὸ τὶς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων καὶ ἰδιαίτερα τῶν ἱστορικῶν. Ἐπὶ τοῦ πολέμου αὐτοῦ, διὰ τοῦ ὁποίου κατέστησαν δυνατὲς οἱ «ἀπομυζήσεις» καὶ ἐπετεύχθη ἡ σύγχρονη τεχνολογικὴ ἀνάπτυξη τῆς Εὐρώπης, τὸ πολὺ πού βρίσκει κανεὶς σὲ τρέχοντα βιβλία εἶναι ἐνδεχομένως κάποιες ὑποσημειώσεις. Εἶναι δηλ. κι' αὐτὸς κάποιο εἶδος «Ναυαρίνου».
Πρέπει νὰ προσθέσωμε ὅτι μικροὶ λαοὶ μὲ «Μεγάλες Ἰδέες» ἦσαν γενικώτερα χρήσιμοι γιὰ τὴν διευκόλυνση τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτικῆς. Ἕνας ἄλλος μὲ μεγάλη διασπορὰ ἦσαν οἱ Ἑβραῖοι, οἱ ὁποῖοι διέθεταν ἐπίσης μιὰ «Μεγάλη Ἰδέα», τὸν σιωνισμό. Αὐτοὶ λοιπὸν ἐτέθησαν κατ' ἐξοχὴν ὑπὸ τὴν προστασία τῆς Ἀγγλίας, ἡ ὁποία ἔτσι διέθετε φορεῖς τῆς πολιτικῆς της σχεδὸν παντοῦ στὴν Εὐρώπη. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ «προστασία» φυσικὸ ἦταν νὰ μὴν ἀποβῆ πρὸς ὄφελος τῶν Ἑβραίων... Ἀνάλογες χρήσεις εἶχε καὶ ὁ «ἑλληνισμὸς» ἤ ὁ «ἀρμενισμός». Ἡ προσφορὰ τῶν Ἀρμενίων γιὰ τὴν δημιουργία τῶν συγχρόνων μεγάλων ἑταιρειῶν πετρελαίου, ὅπως ἡ ΒΡ π.χ., εἶναι γνωστός, ὅπως ἐπίσης καὶ τὸ ἔργο τοῦ σὲρ Μπαζὶλ Ζαχάρωφ. Οἱ Ἕλληνες ὅμως, μὲ τὴν μεγάλη κατανομὴ τους ἀνὰ τὴν ἀνατολικὴ Μεσόγειο, ἐπροσφέροντο ἰδιαίτερα γιὰ τὴν χρησιμοποίηση τους εἰς βάρος τῶν νεοδημιουργουμένων κρατῶν. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση τῆς αἰγυπτιακῆς παροικίας τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὸν περασμένο αἰώνα, πού μᾶς ἔδωσε καὶ τὸν Καβάφη. Ἡ παροικία ἐκεῖ εἶναι συναγωγὴ κεφαλαίου στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀγγλικῶν τραπεζῶν - μιὰ κατάσταση πού διήρκεσε ὥσπου νὰ τοὺς ἐκδιώξει ὁ Νάσερ. Στὴν Περσία οἱ Ἕλληνες στὴν ὑπηρεσία τῶν ἀγγλικῶν τραπεζῶν δὲν περίμεναν νὰ τοὺς διώξουν: τὰ «μάζεψαν» λίγο πρὶν ἀποσυρθοῦν οἱ Ἄγγλοι ἀπὸ τὴν χώρα καὶ ἔφυγαν ὡς κανονικοὶ ἔποικοι... Στὴν Ἰνδία ἐπίσης ἡ ἀποικιοκρατία γιὰ τὶς ἀνάγκες της ἔφκιαξε «ἰνδοέλληνες», πέριξ τῶν ἐπιχειρήσεων Ράλλη πού ἐκμεταλλεύονταν τὶς φυτεῖες τσαγιοῦ (καὶ μέσω τῶν ὁποίων βέβαια ἡ Ἀγγλία ἐσυντηροῦσε μὲ ἐνέσεις τὴν Ἑλλάδα κατὰ τὸ νόημα τῶν «ἐθνικῶν εὐεργετῶν»...). Οἱ Ἕλληνες ἔβγαλαν μέχρι καὶ αὐτοκράτορες τοῦ Σιὰμ καὶ θεοὺς στὴν Ἰνδία, ὅπως π.χ. τὸν Γαλανό, ὁ ὁποῖος μετέφρασε καὶ τὶς Βέδδες γιὰ πρώτη φορὰ σὲ εὐρωπαϊκὴ γλώσσα. Ἡ χρήση τοῦ ἑλληνισμοῦ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῆς ἀποικιοκρατίας καθόλου μικρῆς σημασίας δὲν ὑπῆρξε. Μὲ συνέχεια ἐνδοελλαδική...
Δὲν μποροῦμε βέβαια στὰ πλαίσια τούτου τοῦ βιβλίου νὰ ἀσχοληθοῦμε εἰδικώτερα μὲ τὴν νεοελληνικὴ ἱστορία, πού εἶναι πλουσιοπάροχη σὲ συμπεράσματα γιὰ κάθε πτυχὴ τῆς μεσογειακῆς ἱστορίας. Σκοπὸς μας ἦταν ἁπλῶς νὰ διαγράψωμε ὡρισμένα βασικὰ στοιχεῖα ὡς πρὸς τὴν δημιουργία τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους. Εἶναι βέβαιο ὅτι ἡ εὐρωπαϊκὴ πολιτικὴ θὰ ἐχρησιμοποιοῦσε ἄλλους τρόπους βίας, ἐὰν δὲν εἶχε στὴν κατοχὴ της τὰ Ἑπτάνησα. Τὸ Ἰόνιον Κράτος, τὸ ὁποῖον ἱδρύθηκε δὶ' εἰδικῆς συνθήκης μεταξὺ Ρωσίας καὶ Ὀθωμ. Αὐτοκρατορίας καὶ τοῦ ὁποίου ἡ κυριαρχία καταλύθηκε ἀπὸ τοὺς Ἄγγλους, ἀποτελοῦσε ἕνα σπάνιο πολιτιστικὸ δημιούργημα τῆς ἱστορίας, ἀκόμη πιὸ πολύπλοκο ἀπὸ αὐτὸ τῆς Βενετίας. Διότι τὰ Ἑπτάνησα, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν τὸ κέντρο τῆς Μεσογείου γεωπολιτικῶς, εἶναι τὸ σημεῖο-ὅριο τοῦ χωρισμοῦ τοῦ ἀρχαίου ρωμαϊκοῦ κράτους σὲ ἀνατολικὸ καὶ δυτικό. Ὑπῆρξαν δηλαδὴ ἕνας πολιτιστικὸς Ἰανὸς μεταξὺ Βυζαντίου καὶ Δύσεως, διὰ τοῦ ὁποίου μπόρεσε ἡ Βενετία νὰ ἐπιτύχη ὅσα μᾶς λέει στὸ φὶλμ του ὁ κ. Greenaway. Οἱ κοινωνικὲς σχέσεις ἐκεῖ ἦσαν πολὺ πιὸ προηγμένες ἀπ' ὅ,τι σὲ πολλὲς εὐρωπαϊκὲς χῶρες τοῦ καιροῦ (φυσικὴ συνέπεια τῆς προηγμένης αἰσθήσεως ζωῆς τῆς Βενετικῆς Δημοκρατίας). Ἐξ οὗ ἡ οἰκονομικὴ εὐμάρεια καὶ ἡ πνευματικὴ ζωή, μουσικὴ καὶ ἄλλη (τὸ Ἰόνιον Κράτος εἶχε γραμμένη τὴν πολύτομη ἱστορία του πρὶν ἀποκτήσουν ἀνάλογες τὰ εὐρωπαϊκὰ κράτη, καὶ τὰ πρῶτα συγγράμματα κοινωνιολογίας τῆς βυζαντινῆς Ἀνατολῆς, πού ἀποτελοῦν τὴν βάση τῆς λεγόμενης Byzantinistik - κάτι ἀνάλογο δηλ. μὲ τὶς ἐργασίες τοῦ Μὰξ Βέμπερ -, ἐγράφησαν ἀπὸ Ἑπτανήσιους τὸ 1850). Ὁ Μέγας Ναπολέων ἔγραφε στοὺς στρατηγούς του, ὅτι τὰ Ἑπτάνησα ἀποτελοῦν γιὰ τὴν Δύση τὴν σπουδαιότερη κτήση στὸν μεσογειακὸ χῶρο. Ἐννοοῦσε βέβαια πολιτικὰ καὶ πολιτιστικά, ἀφοῦ στρατιωτικὰ ὁ ἴδιος ἔμπαινε ὅπου ἤθελε. Οἱ Ἄγγλοι ἀνέμπειροι κατ' ἀρχὴν γιὰ τὰ πολιτιστικὰ πράγματα τῆς Μεσογείου καὶ πιστεύοντας ὅτι τὰ Ἑπτάνησα εἶναι μόνο ἰταλικὰ (διότι αὐτὸν τὸν χαρακτήρα διεπίστωναν παντοῦ) ἔστησαν ὁλόκληρες πολιτιστικὲς βιομηχανίες, ὁλόκληρο Πανεπιστήμιο, τὴν Ἰόνιο Ἀκαδημία (τὴν ὁποία εἶχαν ἱδρύσει οἱ Γάλλοι νωρίτερα), προκειμένου νὰ τοὺς ἀλλάξουν τὴν φυσιογνωμία καὶ νὰ τὰ κάνουν «ἀμιγῶς» ἑλληνικά. Πράγμα φυσικὰ πού μάταιον ἀπεδείχθη (ἡ περιπέτεια τῆς «Ἀκαδημίας» ἀδόξως ἐτελείωσε καὶ ἡ ἱστορία της οὐδέποτε ἐγράφη), ἀφοῦ τὰ Ἑπτάνησα ἦσαν μόνον λίγο περισσότερο ἰταλικὰ ἀπ' ὅ,τι ἑλληνικά, ἤ μᾶλλον ἀκριβέστερα: ἦσαν λατινελληνικὰ καὶ σὰν τέτοιο πολύτιμο στοιχεῖο τὰ διατηροῦσαν οἱ Βενετοί... Ἡ ἐπίσημη ἱστοριογραφία βέβαια ὁμιλεῖ (τί ἄλλο; ...) περί... «ἀποικιῶν» (!) τῆς Βενετίας, μόνο ὅμως πού ὅταν οἱ «μητροπόλεις» καταλύωνται, φεύγουν καὶ οἱ ἔποικοι ἀπὸ τὶς «κτήσεις», ἐνῶ ἀκριβῶς ἀπὸ τὰ Ἑπτάνησα κανένας Βενετὸς δὲν ἔφυγε καὶ ὑπάρχουν ἀκόμα παμπάλαιες οἰκογένειες βενετῶν εὐγενῶν σ' αὐτά, πού πρὸ πολλοῦ ἔχουν ἐκλείψει ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν πόλη... Ὁ κ. Greenaway μᾶς ἔδειξε κατὰ μεγαλοφυῆ τρόπο τί κατάφερε ἡ Βενετία γιὰ τὴν «Εὐρώπη», μόνο πού δὲν μᾶς λέει πῶς τὰ κατάφερε. Ἤ μᾶλλον μᾶς τὸ λέει λαθεμένα. Χωρὶς νὰ φταίη φυσικά, ἀφοῦ τέτοιες εἶναι γενικὰ οἱ «μεσογειακὲς κατανοήσεις» τῆς «Εὐρώπης»
...Εἶναι ὅμως πολὺ ἀμφίβολο ἂν ἡ Βενετία ὡς στοιχεῖο τοῦ ἀνατολικομεσογειακοῦ ὀργανισμοῦ, πού ἤξερε τόσο νὰ ἑλίσσεται μεταξὺ Σλάβων, Ἑλλήνων καὶ Τούρκων, μποροῦσε νὰ χρησιμοποίηση τὴν ἔννοια τῆς «μάζης» κατὰ τὸν... «φιλελεύθερο» τρόπο πού μᾶς δείχνει ὁ κ. Greenaway μὲ τὶς ἀτελεύτητες στρατιὲς τῶν γυμνῶν σωμάτων στὸ ἐξαίσιο φίλμ του. Τόση μεγάλη «μάζα» ἡ Βενετία δὲν εἶχε ἄλλωστε... Φαίνεται λοιπὸν πώς μὲ κάποιες λεπτότερες διαδικασίες καὶ λιγώτερο «ἄμεσες» ἐδούλεψε ὁ μεσογειακὸς ὀργανισμὸς στὸ παρελθόν, γιὰ νὰ μᾶς δώση τὰ βιβλία καὶ τοὺς πυραύλους, ἀλλά καὶ τὸν Ἅγιο Μάρκο καὶ τὸ Κρεμλῖνο... Ἀσφαλῶς ὁ κ. Greenaway θὰ μᾶς δώση ἐξ ἴσου μεγαλοφυῶς στὸ μέλλον καὶ τοὺς λεπτοὺς αὐτοὺς τρόπους, πράγμα πού θὰ εἶναι ἕνας σπουδαῖος πλουτισμὸς τῆς ἱστορικῆς μας συνείδησης, χρήσιμος πιθανὸν καὶ γιὰ τὸ μέλλον... Ἡ ἐπίσημη διοικητικὴ γλώσσα, τὸ δίκαιο καὶ ὁ ἓν γένει ρυθμὸς ζωῆς στὰ Ἑπτάνησα ἦσαν ἰταλικά, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνη ὅτι δὲν διατηροῦσαν ἕναν δικό τους χαρακτήρα ἑλληνικότητος. Οἱ δύο γλῶσσες ἐμιλοῦνταν (χωρὶς σχολεῖα) ἰδιωματικὰ ἀπὸ τὸν λαό, ἐνῶ οἱ ἀνώτερες τάξεις ἐσπούδαζαν ἐξ ἴσου τὸν Δάντη καὶ τὸν Ὅμηρο στὴν Πάδουα. Οἱ θρησκευτικὲς Ὁμολογίες δὲν εἶχαν μεταξύ τους προβλήματα, πρᾶγμα πού ἐπέτρεπε τὴν ἐκπροσώπηση τῆς ἑπτανησιακῆς Ἐκκλησίας στὴν Κων/πόλη ἀπὸ τὸν Βάϊλο.
Τὰ Ἑπτάνησα συνεπῶς δὲν ὑπῆρξαν ἁπλῶς μιὰ «στρατιωτικὴ βάση», ἀλλά ὁ σπουδαιότερος διαπραγματευτικὸς παράγοντας γιὰ τὴν ἑδραίωση τῆς εὐρωπαϊκῆς πολιτικῆς ἐπί τῆς Ἑλλάδος καὶ κατ' ἐπέκταση ἐπὶ ὅλης τῆς ἀνατολικῆς Μεσογείου, πρᾶγμα πού συμβαίνει τὸ 1864 μὲ τὴν ἐγκαθίδρυση τοῦ Γεωργίου τοῦ Α' καὶ τὴν «ἐνσωμάτωση» τῶν νησιῶν στὸ ὑπόλοιπο κράτος. Ἔκτοτε τὰ Ἑπτάνησα ἀπετέλεσαν γιὰ τὴν «Εὐρώπη» μουσειακὸ ἁπλῶς ὑλικό, ὅπου μέσῳ τῶν «ἐθνικῶν κυβερνήσεων» τῆς πρωτευούσης ἀφαιροῦνται διαρκῶς μνημεῖα καὶ ἄλλοι πολιτιστικοὶ θησαυροί, τῶν Ἄγγλων ἀρκεσθέντων - κατὰ τὶς ὑποδείξεις παλαιῶν βρεταννῶν πολιτικῶν - στὴν ἔμμεση κατοχὴ δύο ἐξ αὐτῶν, τῆς Κέρκυρας (διὰ τοῦ μαζικοῦ τουρισμοῦ) καὶ ἐμμέσως τῆς Ζακύνθου (ὅπου διὰ τῶν «ἐθνικῶν ποιητῶν» διατηρεῖται ἡ«ἐθνικὴ» ἰδεολογία τῆς Ἑλλάδος, πρὸς τέλεση τῶν «ἐθνικῶν ἑορτῶν»...). Τυπικὰ ἡ κατάσταση τῶν δύο αὐτῶν νησιῶν φαίνεται καλύτερη τῶν ἄλλων, τὸ πρόβλημα ὅμως εἶναι ἂν τὸ 7 μπορῆ νὰ γίνη 2...
Νὰ ἀναφερθοῦμε τώρα στὴν ποιότητα ζωῆς καὶ τὴν ἰσχὺ τῶν «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα (καὶ τοῦτο δὲν ἰσχύει μόνον γιὰ τὴν Ἑλλάδα βέβαια, ἄλλα καὶ γιὰ τὰ ἄλλα βαλκανικὰ κράτη, ἀφοῦ ὅλα ὑπόκεινται στὶς συνέπειες μίας ἐφηρμοσθείσης πολιτικῆς καὶ συγκεκριμένων ἱστορικῶν «ἰσορροπιῶν»), θὰ ἦταν μᾶλλον περιττό. Οἱ λέξεις στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα δὲν ἔχουν τὴν σημασία πού ἔχουν γιὰ ὅλον τὸν ἄλλο κόσμο. «Καθηγητὴς» π.χ. σημαίνει καταστροφὴ τοῦ σχολείου στὸ ὁποῖο ἐργάζεται. «Γιατρὸς» σημαίνει καταστροφὴ τῆς κλινικῆς. «Δ/ντὴς ἀρχαιολογικῆς ὑπηρεσίας» σημαίνει νὰ μὴν ἄφηση ἄγαλμα γιὰ ἄγαλμα ὅπου τὸ βρῆ. «Παπᾶς» σημαίνει σύλληση τῆς ἐκκλησίας πού λειτουργεῖ. «Δ/ντὴς Βιβλιοθήκης» σημαίνει κάψιμο καὶ ἐξαφάνιση τῶν βιβλίων. Ἡ μόνη λέξη πού δὲν ἔχει κανένα περιεχόμενο στὴν Ἑλλάδα εἶναι ἡ λέξη «πολιτικός».
Μόνο ἂν ξέρη κανένας τὴν «εἰδικὴ» σημασία τῶν λέξεων εἶναι δυνατὸν νὰ ἀπόκτηση μίαν ἰδέα περὶ τοῦ τί γίνεται στὴν σημερινὴ Ἑλλάδα. Στὴν Ἑλλάδα - καὶ τοῦτο εἶναι ἱστορικῶς αὐτονόητο - δὲν ὑπάρχει λαὸς ἄλλα μόνο στοιβαγμένα σύνολα μειονοτήτων παντὸς εἴδους (μέχρι καὶ 5% Μογγόλοι), πού προσπαθοῦν νὰ ἐπιβιώσουν πολεμώντας τὸ ἕνα ἐναντίον τοῦ ἄλλου.
Ὁ σύγχρονος Ἑλληνας- γιὰ νὰ ἐπιβιώση- εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ δουλεύη τουλάχιστον 18 ὧρες τὴν ἥμερα, ἀπασχολούμενος σέ 2 καὶ 3 δουλειὲς ἤ ἐπιτηδεύσεις. Τὸ κράτος φροντίζει βέβαια νὰ μὴν μπορῆ νὰ ὕπαρξη κάποιο εἶδος ὠργανωμένης καὶ σταθερῆς ἐργασίας (αὐτὸ δὲν εἶναι ἰδιαίτερη ἰδιότητα τοῦ ἑλλαδικοῦ κράτους, ἀλλὰ ἀπορρέει ἀπὸ τὴν γενικὴ ἔννοια τῆς... «ὑπανα-πτύξεως», προστιθεμένων τῶν συγκεκριμένων ἰδιομορφιῶν) –πρᾶγμα πού δίνει τὴν ἐντύπωση ὅτι «οἱ Ἕλληνες δὲν δουλεύουν». Ἀλλὰ ἡ ἀλήθεια εἶναι διαφορετική: Οἱ Ἕλληνες ἀπασχολοῦνται μὲ τὴν ἐπιβίωση περισσότερο ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλον μεσογειακὸ λαό. Ὅτι ἔτσι δὲν μποροῦν νὰ ἀσχοληθοῦν μὲ τὴν οἰκογένειά τους καὶ νὰ ἀναθρέψουν παιδιά, τὰ ὁποῖα οὔτε ἐκτός οἰκογενείας μποροῦν νὰ ἀναπτυχθοῦν καὶ νὰ μορφωθοῦν, λόγω τοῦ διαρκοῦς βιασμοῦ τῶν πολιτιστικῶν δομῶν προκειμένου νὰ πρόκυψη ἡ«ἐθνικὴ» ἰδεολογία τῶν ἑορτῶν, εἶναι φανερό. Ἡ ὅλη αὐτὴ κατάσταση ὁδηγεῖ σὲ κάτι ἄλλο: στὴν διάδοση τῶν τυχερῶν παιχνιδιῶν (ἐξαιρουμένου τοῦ λαθρεμπορίου κλπ.) καὶ στὰ «λαδώματα», διὰ τῶν ὁποίων καθένας προσπαθεῖ νὰ ἀντιμετώπιση τὰ βραχυπρόθεσμα προβλήματά του. Ἡ ὅλη δηλαδὴ οἰκονομικὴ ζωὴ στὴν Ἑλλάδα διακινεῖται διά τοῦ... κισμέτ! Γνωρίζοντας αὐτὸ τὸ πράγμα τὸ κράτος, εἶναι τὸ πρῶτο πού ἐπιδιώκει νὰ ἐκμεταλλευθῆ τὴν κατάσταση, δημιουργώντας ὁλόκληρες «βιομηχανίες» λαχνῶν καὶ ἄλλων τυχερῶν παιχνιδιῶν τοῦ ποδοσφαίρου (ΠΡΟ-ΠΟ), διὰ τῆς φορολογίας τῶν ὁποίων εἰσπράττει τεράστια ποσά. Τὸ παίξιμο χαρτιῶν τὴν Πρωτοχρονιὰ εἶναι ἤδη θρησκευτικὸς θεσμός...
Μπορεῖ ὅμως μέσα σ' αὐτὲς τὶς καταστάσεις νὰ ὑπάρξουν «ἀνθρώπινα δικαιώματα», νὰ πρόκυψη κάτι τὸ θετικὸ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα καὶ νὰ διαδραματίση αὐτὴ κάποιον ρόλο σὰν κράτος; Αὐτὸ πού βλέπομε εἶναι αὐτὸ πού ἀργὰ ἤ σύντομα ἀνεμένετο ἀπό τούς γνωρίζοντες τὸν τρόπο ἱστορικῆς κατασκευῆς της καὶ τοὺς ρόλους πού ἐξυπηρετοῦσε: νὰ δημιουργῆ προβλήματα γιὰ τοὺς πάντες.
Εἶναι φανερὸ ὅτι ἕνα κράτος πού κόβεται ἀπὸ μιὰ περιοχή, γιὰ νὰ χρησιμοποιηθῆ ἀκριβῶς εἰς βάρος αὐτῆς τῆς περιοχῆς (καλὰ ἤ κακά, αὐτὸ δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει λογικῶς), δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνα εὐτυχὲς στὴν πολιτικὴ ὕπαρξη του κράτος. Αὐτὸ παρατηρεῖται καθ' ὅλην τὴν νεώτερη ἱστορία τῆς Ἑλλάδος. Ἡ Ἑλλάδα οὐδέποτε ἀπέκτησε πολιτικὴ κυριαρχία. Μὲ τὸν ἕνα τρόπον ἤ τὸν ἄλλον (ἀποκλεισμοί, οἰκονομικὲς πιέσεις, πολιτικὲς κρίσεις κατὰ τοὺς πλέον ἀνέξοδους καὶ ἁπλοὺς τρόπους - μιὰ τέτοια εἶναι ὁ λεγόμενος «διχασμὸς» - ἕνας μόνο – Κων/νου -Βενιζέλου, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθῆ ἡ διαίρεση τοῦ Κουρδιστάν, ὅπως εἴπαμε) ἦταν πάντα ὑποχρεωμένη νὰ ὑποκύπτη στὴν ἀντίφαση δημιουργίας της ὡς χρησιμοποιούμενο ἀντικείμενο διαμάχης τῆς παλαιᾶς ἀγγλορωσικῆς πολιτικῆς, Τὸν ρόλο αὐτὸν ἐκράτησε μέχρι τοῦ 1950, ὅταν δηλαδὴ διὰ τοῦ «δόγματος Τρούμαν» ἐξασφαλίζωνται οἱ ἀπό τῆς ἐποχῆς τοῦ κριμαϊκοῦ πολέμου (καὶ δι' αὐτοῦ) «κατωχυρωμένες κτήσεις» ἐντός της Μεσογείου καὶ ἀρχίζει ὁ ψυχρὸς πόλεμος. Ἡ ἀρχὴ ἔγινε ἐφ' ὅσον διὰ τοῦ ἑλληνικοῦ ἐμφυλίου πολέμου (μὲ τὸν ὁποῖον ἐγκαινιάζεται ἡ διεθνὴς μεταπολεμικὴ ἱστορία) ἡ«Δύση» ἀπεφάσισε πού ἤθελε νὰ παραμείνη κυρίαρχη, στὰ Βαλκάνια ἤ στὴν ἀνατολικὴ Εὐρώπη. Καὶ «προτίμησε» φυσικὰ τὰ Βαλκάνια, ἐπὶ τῶν ὁποίων ἐδημιουργήθηκαν τὰ προβλήματα πού ζοῦμε σήμερα. Ὁ Τίτο, ἐν συνεργασίᾳ μὲ τὶς ἀγγλικὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες, φκιάνει τὴν Γιουγκοσλαβία ὡς ἀνάχωμα τῶν Ρώσων ἀπὸ τὴν Ἀδριατικὴ καὶ ἡ Ἀλβανία, ἡ ὁποία δὲν ἔπρεπε νὰ ἔχη δυτικὴ διέξοδο (διότι ἔτσι ἀνέβαινε ὁ πολιτικὸς ρόλος τῆς Ἰταλίας, πράγμα πού ἐπηρέαζε τὸ «ἰσοζύγιο» μεταξὺ εὐρωπαϊκοῦ Βορρᾶ-Νότου!) ἀναγκάσθηκε νὰ γίνη «ριζοσπαστικὴ» (ἔχουν μάλιστα γραφῆ καὶ «διατριβὲς» γι' αὐτὸ) καὶ νὰ «προσανατολισθῆ» πρός... τὴν Κίνα (ἀφοῦ οὕτως ἤ ἄλλως πρὸς τὴν Μόσχα γεωπολιτικῶς ἀπεκλείετο). Ἐν τῷ μεταξὺ στὴν Ἑλλάδα δίνεται καὶ ἡ τελευταία εὐκαιρία γιὰ τὴν ἀπὸ τοῦ 1821 ἀσυντέλεστη «ἐθνική της ὁλοκλήρωση»: διώχνει τοὺς Τσάμηδες ἀπὸ τὴν Ἤπειρο καὶ ἔτσι ἔμεινε ὁ τσάμικος χορὸς γιὰ τὴν «25η Μαρτίου» ἀλλά χωρὶς Τσάμηδες... Λέγεται βέβαια σήμερα ὅτι οἱ Τσάμηδες ὑπῆρξαν «ἐγκληματίες πολέμου» (χωρὶς φυσικὰ νὰ διευκρινίζεται πῶς καὶ γιατί...), μόνο πού ἀπὸ ἀπόψεως «ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων» ἡ σχέση Τσάμηδων καὶ Ἰταλίας ὑπάρχει αἰῶνες πρὸ ὑπάρξεως ἑλλ. κράτους... Ἐναντίον τῆς Ἠπείρου ἀπὸ τὸ 1912 καὶ ἐδῶ ἐχρησιμοποιήθηκαν κατ' ἐξοχὴν Κρητικοί...
Ὁ ψυχρὸς πόλεμος γιὰ τὰ Βαλκάνια εἶχε καὶ μίαν ἄλλη καταστροφικὴ συνέπεια. Χωρισμένες οἱ χῶρες στὰ συστήματα καὶ τὴν ἰδεολογία τοῦ καιροῦ (ποιὸ εἶναι καλύτερο ἀπὸ τὸ ἄλλο), θέλησαν κι' αὐτὲς νὰ ἀναπτυχθοῦν «βιομηχανικὰ» ἀλλοιώνοντας τὴν φυσικὴ δομή τους πού ἦταν ἀνέκαθεν γεωργικὴ καὶ ἐν πολλοῖς καταστρέφοντας την μὲ τὴν «ἀνάπτυξη». Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριά, ἡ ἀλλοπρόσαλλη γεωργικὴ πολιτικὴ ἀπὸ ἐποχῆς Τσώρτσιλ μὲ τὴν «Εὐρώπη» ἔκοψε καὶ τοὺς τελευταίους φυσικοὺς δεσμοὺς τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὸν μεσογειακὸ χῶρο.
Σήμερα συνεπῶς εἶναι «αὐτονόητο» ὅτι πρέπει νά... «ἐλαττωθῆ κάπως» ὁ πληθυσμὸς τῶν Βαλκανίων, γιὰ νὰ μὴν ὑπερβῆ ἡ τιμὴ τοῦ πεπονιοῦ ἐκείνην τοῦ αὐτοκινήτου... Χαρακτηριστικὴ ἐν προκειμένῳ εἶναι ἡ περίπτωση τῆς Ἑλλάδος. Εἶναι γνωστὸ ὅτι τὸ «βιομηχανικὸ θαῦμα» τῆς Εὐρώπης ἄδειασε τὶς θάλασσες τῆς δυτικῆς Εὐρώπης ἀπὸ ψάρια (ἐκεῖνα τῆς βορειοδυτικῆς Μεσογείου προτίμησαν τό... Ἰσλάμ γιὰ νὰ σωθοῦν). Θὰ ὑπέθετε συνεπῶς κανεὶς ὅτι σὲ χῶρες χωρὶς βιομηχανικὴ ὑποδομὴ ὅπως ἡ Ἑλλάδα, τὸ ψάρι θὰ ἦταν ἡ πιὸ τρέχουσα τροφή. Δὲν συμβαίνει ὅμως αὐτὸ ἀλλά τὸ ἀντίθετο ἀκριβῶς: κανένας Ἑλληνας δὲν μπορεῖ νὰ φάη ψάρι, παρ' ὅτι ὑπάρχουν ἀρκετά... Ἐσχάτως μάλιστα καὶ οἱ ὁμογενεῖς τῆς Ἀμερικῆς, κατὰ πλειονότητα ταβερνιάρηδες, εἶπαν ὅτι ἔπρεπε νὰ ἁπλουστευθοῦν οἱ γραφειοκρατικὲς διατυπώσεις, προκειμένου νὰ διεξάγεται τὸ ἐμπόριο πιὸ ἀποδοτικὰ γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις τους: νὰ μεταφέρωνται τὰ φρέσκα ψάρια ἀπ' τὴν Ἑλλάδα ὅσο τὸ δυνατὸν γρηγορώτερα στὴν Ἀμερικὴ καὶ νὰ εἰσάγεται κατεψυγμένος μπακαλιάρος ἀπ' τὸν πρῶτο παγκόσμιο πόλεμο (ὁ ὁποῖος ὡς ἐξαγωγικὸ προϊὸν εἶναι στενῶς συνδεδεμένος μὲ ὅλες σχεδὸν τὶς «ἐθνικοθρησκευτικὲς γιορτὲς» τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας...). Μέσα σὲ ὅλα αὐτὰ εἶναι ἀπολύτως εὐεξήγητη καὶ ἡ πολιτικὴ τῆς δυτικῆς Εὐρώπης μὲ τὶς δυὸ «κτήσεις» της στὴν Μεσόγειο, τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Τουρκία, μετὰ τὸν πόλεμο, ἡ ὁποία στηρίχθηκε στὴν... μονοκαλλιέργεια τοῦ τουρισμοῦ. Μόνο ὅμως πού εἶχε κι' αὐτὸς τὰ ἀποτελέσματα πού ἔχει κάθε μονοκαλλιέργεια: τὴν καταστροφὴ τοῦ περιβάλλοντος καὶ γενικά τῆς φύσης (διὰ τῆς ἀλλοιώσεως τῶν κοινωνικῶν δομῶν) πού παράγει τὰ προϊόντα... Σὰν σκέτο οἰκονομικὸ φαινόμενο ὁ τουρισμός, δηλαδὴ ὡς διακίνηση κεφαλαίων, εἶναι προφανῶς ἀδύνατον νὰ ἐλεγχθῆ, πράγμα ἴσως πού δὲν ἐξέρχεται τῆς φιλοσοφίας τοῦ «λιμπεραλισμοῦ» (καταστροφὴ τῶν πολιτιστικῶν δομῶν- καὶ ἄρα καὶ τῆς φύσης- πρὸς ἀπελευθέρωση τοῦ χρήματος, σύμφωνα μὲ ὅσα ἀναφέραμε πρίν), ἀλλά πού προσκρούει στὸ «φυσικὸ ὅριο» ὅτι κι' αὐτοὶ πού θὰ γεννηθοῦν ὕστερα ἀπὸ 100 χρόνια, πρέπει νὰ ξέρουν τί θὰ πῆ σταφύλι...
Περιττὸν φυσικὰ νὰ πρόσθεση κανεὶς ὅτι ἡ ὅλη κατάσταση τῆς Ἑλλάδος ὡς ἱστορικό, κοινωνικὸ καὶ πολιτικὸ σύνολο στρέφεται ἐναντίον ἑνὸς καὶ μόνου (ὅπως καὶ σὲ κάθε ὅμοια χώρα): ἐναντίον κάθε πιθανῆς μορφῆς διανοήσεως. Αὐτὸ συμβαίνει δι' ἑνὸς ἀρκετὰ πολύπλοκου μηχανισμοῦ, μὲ πρωταγωνιστή προφανῶς τὸ κράτος, καὶ δὲν εἶναι ἀποκλειστικὸ χαρακτηριστικό τῆς Ἑλλάδος μόνο. Τὰ βιβλία κατ' ἀρχὴν δὲν ἔχουν τιμές. Πουλιῶνται «ἐλευθέρως» σὰν τυχὸν ἐμπόρευμα, ὁπότε τὸ βιβλίο πού πουλιέται «περισσότερο» ἐξαφανίζει αὐτὸ πού πουλιέται «λιγώτερο». Τὸ φθηνὸ ἔτσι πρᾶγμα ἐκτοπίζει τὸ ἀκριβὸ καὶ τὸ κακὸ βιβλίο τὸ καλό. Ὁ ἐκδότης δὲν πουλάει τὴν πνευματικὴ ἐργασία κάποιου ἀλλά μόνο ἐμπόρευμα. Γι' αὐτὸ κιόλας μπορεῖ νὰ προβῆ σὲ ὅποιες «ἐπεμβάσεις» θέλει, προκειμένου τὸ «ἐμπόρευμά» του νὰ ἐξασφάλιση τὴν ὑψηλὴ ζήτηση στὴν ἀγορά. Τὰ οἰκονομικά του συμφέροντα τοῦ τὰ κατοχυρώνει ἀπολύτως ὁ ἐμπορικὸς κώδικας!...
Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἐκδόσεις πού δὲν βγαίνουν καθόλου στὴν ἀγορά, ἄλλα μένουν μονίμως στὶς ἀποθῆκες. Αὐτὲς οἱ ἐκδόσεις ἀποδίδουν στὸν ἔκδοτη πολὺ μεγαλύτερο κέρδος, παρὰ ἂν τὶς πωλοῦσε. Πρόκειται γιὰ βιβλία καὶ συγγραφεῖς πού ἐξέρχονται τῆς «πεπατημένης» καὶ συνεπῶς ἀπειλοῦν ἄμεσα τὴν βιτρίνα τῆς «ἐθνικῆς ἰδεολογίας». Δὲν ἔχει σημασία τὸ περιεχόμενό τους, ἄλλα μόνο τὸ γεγονὸς ὅτι ἐξέρχονται τῆς συνήθους ὁδοῦ. Ἀμέσως λοιπὸν σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση οἱ διάφορες «ἐπιστημονικὲς ὁμάδες» καὶ τὰ «ἐρευνητικὰ κέντρα», πού συντηροῦνται εἴτε ἄμεσα ἀπὸ τὸ κράτος εἴτε ἀπὸ πρόσωπα δημοσίου δικαίου (τράπεζες), θὰ ἀναθέσουν στὸν ἔκδοτη κάποιαν «ἐπίσημη ἔκδοση», ἡ ὁποία θὰ τοῦ ἀποφέρη πολλαπλασίως περισσότερα ἀπ' ὅ,τι ἂν πουλοῦσε τὴν ἔκδοση πού ἔχει στὸ ὑπόγειο. Διότι τὴν «ἐπίσημη» αὐτὴ ἔκδοση - καὶ πρόκειται κατὰ κανόνα περὶ πολυτελῶν ἐκδόσεων μηδενικῆς μὲν ἐπιστημονικῆς ἀξίας, ἀλλά πού «ἀνακυκλώνουν» ποσὰ ἑκατομμυρίων - θὰ τὴν ἀγοράσουν τὰ ἴδια τὰ «κέντρα» αὐτά, ἤ οἱ δημόσιες ὑπηρεσίες καὶ ἄλλοι κρατικοὶ ὀργανισμοί, καὶ εἴτε θὰ τὰ χαρίσουν σὲ βιβλιοθῆκες πού ὑπάρχουν ἀκριβῶς γι' αὐτὸ τὸν σκοπὸ (κατὰ κανόνα στὴν ἐπαρχία), εἴτε τὰ δωρίζουν στοὺς ὑπαλλήλους, εἴτε τὰ πολτοποιοῦν σιγὰ καὶ μὲ τὸν χρόνο. Κάθε κόμμα ἔχει βέβαια τούς «διανοουμένους» καὶ τούς «ἐπιστήμονές» του. Κάθε κυβέρνηση συνεπῶς εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ ἔχη μὲ τὸν ἕνα τρόπον ἤ τὸν ἄλλον «ἐρευνητικὰ προγράμματα» καὶ «ἐκδόσεις», διὰ τῶν ὁποίων θὰ λαδώνωνται οἱ ἡμέτεροι τοῦ «πνεύματος» (κατὰ κανόνα κλειστὲς «συντεχνίες», τῶν ὁποίων τὸ μὲν ἔργο εἶναι ἄγνωστο, τὰ δὲ ὀνόματα μονίμως στὶς διαφημιστικὲς σελίδες τῶν περιοδικῶν...). Αὐτὸ ἀκριβῶς ἐντάσσει καὶ τὸ ὅλον ἐκδοτικὸ κύκλωμα στὸν κρατικὸ μηχανισμό. Ὁ χῶρος τοῦ βιβλίου στὴν Ἑλλάδα - γενικὸ χαρακτηριστικὸ καὶ τῶν ὁμοίων χωρῶν - δὲν ὑπάγεται στὴν οἰκονομία τῆς «ἐλεύθερης ἀγορᾶς» καὶ τῆς ἰδιωτικῆς ἐπιχειρηματικῆς δραστηριότητας. Τὰ κεφάλαιά του ὡς σύνολο ἀποτελοῦν ποσοστὸ τοῦ δημοσίου προϋπολογισμοῦ, νομίμως προβλεπόμενο καὶ ἀνακυκλούμενο ἐντὸς καθωρισμένων ὁρίων καὶ προσώπων. Εἶναι δηλαδὴ ἕνα ἀναγκαῖο ἔξοδο τοῦ δημοσίου προϋπολογισμοῦ, προκειμένου νὰ ἐλέγχεται ὁ χῶρος τῆς ἰδεολογίας καὶ πνευματικῆς παραγωγῆς. Ἐκδότης πού δὲν ἔχει πρόσβαση στὸ κύκλωμα αὐτοῦ τοῦ κρατικοῦ χρήματος, ἤ δὲν ἔχει ἄλλον τρόπο νὰ εἰσπράττη (π.χ. μέσῳ κομμάτων), δὲν μπορεῖ νὰ διατηρηθῆ ἐπὶ πολὺ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Πρέπει ἐπίσης νὰ προσθέσωμε ὅτι ἡ δραστηριότητα τῶν διαφόρων ὀργανισμῶν περὶ τά... «πνευματικά», δὲν ὑποβάλλεται μόνο ἀπὸ τὴν ἀνάγκη διατήρησης μίας ἰδεολογίας πού τοὺς ἐπιτρέπει τὴν λειτουργία. Ἀποτελεῖ ἐπίσης καὶ ἕνα εἶδος «ἐθνικῆς μετοχῆς», ἐπίδειξη «ἐθνικοῦ ἔργου», πού τοὺς νομιμοποιεῖ τὴν δραστηριότητα. Π.χ. «Ἀγροτικὴ Τράπεζα», χωρὶς ὕπαρξη ἐθνικοῦ κτηματολογίου, «Ἐθνικὴ Τράπεζα» ἄνευ ἔθνους, «ἐμπορικὴ ναυτιλία» χωρὶς δυνατότητα κατασκευῆς καραβιῶν, εἶναι ἔννοιες πού ἀπαιτοῦν ἰσχυρὲς «ἐθνικὲς» βιτρίνες διὰ τῆς πολιτιστικῆς δραστηριότητος. Πολυτελεῖς ἐκδόσεις ἰσχυρῶν «ἐθνικῶν» ἐντυπώσεων καὶ ἄλλα ἀνάλογα εἶναι καταστάσεις ἀνάγκης πού κρατοῦν τὸ νόημά τους ἀπὸ τὴν ἱστορία τῶν «ἐθνικῶν εὐεργετῶν». Ἕνα ἀξιοσέβαστο ἐπίσης μέρος τῶν πραγματικῶν κεφαλαίων τῶν ὀργανισμῶν αὐτῶν ἀποτελεῖται ἀπὸ ἔργα τέχνης καὶ πολιτιστικοὺς θησαυροὺς (μαζεμένους στὴν Ἀθήνα διὰ τῆς «διοικήσεως» καὶ δι' ἄμεσων κλοπῶν), οἱ ὁποῖοι ἔτσι χρησιμεύουν γιὰ τὶς παντὸς εἴδους «κρατικὲς διευκολύνσεις» καὶ ὄχι προφανῶς γιὰ κάποιαν ὑποτιθέμενην καλλιέργεια τοῦ λαοῦ σὲ μουσεῖα ἢ πινακοθῆκες. Ἰδιαίτερη περὶ τὰ πολιτιστικὰ εἶναι ἡ δραστηριότητα τῆς «ἐμπορικῆς ναυτιλίας», τῆς ὁποίας ὁ στόλος εἶναι ἕνας ἀπό τους «μεγαλύτερους» του κόσμου. Τὸ «μέγεθος» αὐτὸ εἶναι στὴν ἐξήγηση του ἁπλό: τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς καμμιάν ἀξίαν ἐχούσης στὴ Ἑλλάδα, οἱ ἕλληνες «ἐφοπλιστὲς» προμηθεύονται τὰ κατὰ τὶς τεχνολογικὲς προδιαγραφὲς ἀκατάλληλα πρὸς χρήση καράβια καὶ τὰ ἐκμεταλλεύονται ἕως ὅτου βουλιάξουν κάπου μαζὶ μὲ τὸ πλήρωμα... Ἡ «ἀνάπτυξη» τῆς μηχανοκινήτου ναυτιλίας στὴν Ἑλλάδα συμβαίνει κατὰ τὸ τέλος τοῦ περασμένου αἰώνα, ὅταν δηλαδὴ (μετὰ τὸν κριμαϊκὸ πόλεμο, ὅπου οἱ Γάλλοι ἐπέτυχαν μεγάλες προόδους στὴν μηχανοκίνηση τῶν πλοίων), ἄρχισαν νὰ ὑπάρχουν καράβια ἐκμετρήσαντα τὸ ζῆν. Τὰ καύσιμα βέβαια, ὅπως καὶ σήμερα μὲ τὰ αὐτοκίνητα, τὰ ἐπρομηθεύονταν ἀπ' ἔξω, δήλ. ἀπὸ τὴν Ἀγγλία. Μεγάλη «ἄνθηση» εἶδε ὁ ἐμπορικὸς ἑλληνικὸς στόλος μετὰ τὸν πόλεμο τῆς Ἀγγλίας μὲ τὴν νότιο Ἀφρική...
Θὰ ἦταν ἐν τέλει παράλειψη ἂν δὲν προσθέταμε - καὶ τοῦτο πρὸς συμπλήρωση τῆς κοινωνικῆς εἰκόνος - ὅτι, τῆς Ἑλλάδος οὔσης γεωγραφικῆς ἐκτάσεως ἄνευ κατοίκων θεωρητικά, οἱ κατὰ τύχην ἐντὸς αὐτῆς ὑπάρχοντες δὲν παύουν νὰ χρησιμεύουν πολλαπλῶς γιὰ τὴν ἐπιστημονικὴ πρόοδο τῆς σύγχρονης ἀνθρωπότητας: μὲ τὸ πλῆθος τῶν ἀσθενειῶν πού προκαλεῖ ἡ γενικὴ ἀθλιότης τῶν συνθηκῶν ζωῆς, ὁ ἑλλαδικὸς χῶρος ἔχει καταστῆ προνομιοῦχο πεδίο «ἔρευνης» τῶν συγχρόνων μεγάλων φαρμακοβιομηχανιῶν. Τὰ πτώματα στὴν Ἑλλάδα - ἀπὸ τὴν πολλὴν χρήση φαρμάκων - δὲν λειώνουν καὶ συνεπῶς δέον νὰ θεωροῦνται ἐπισφαλεῖς οἱ ἱερατικὲς στατιστικὲς περὶ τοῦ πλήθους τῶν εἰσερχομένων κάθε χρόνο στὸν Παράδεισο... Ἕνα ὑψηλότατο πάντως ποσοστὸ αὐτῶν ὀφείλεται στὰ τροχαῖα δυστυχήματα, παρ' ὅτι οἱ Ἕλληνες καθόλου στοὺς δρόμους δὲν τρέχουν συγκριτικὰ μὲ ἄλλες χῶρες. Ἐδῶ ἔχομε καὶ πάλι μιὰ περίπτωση... γλωσσολογική: «ὁδοποιία» στὴν Ἑλλάδα δὲν σημαίνει κατασκευὴ δρόμων (πού ἡ φρικτή τους κατάσταση εἶναι ἡ ἀποκλειστικὴ αἰτία τῶν ἀτυχημάτων), ἀλλά «ἀνακύκληση τῶν κεφαλαίων τῶν ἀσφαλιστικῶν ἑταιρειῶν». Ὁ νοῶν νοείτω...
Τελικῶς ἡ ὅλη ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πρόκυψη ἀπὸ βιβλία καὶ «μελέτες» ἑλληνικὲς ἢ ξένες, καὶ οἱ λόγοι εἶναι προφανεῖς. Ἡ ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος προκύπτει ἀπὸ τὴν φυσιογνωμία τῆς πιὸ κεντρικῆς ὁδοῦ τῶν Ἀθηνῶν, τῆς ὁδοῦ Παν/μίου. Ὁ δρόμος αὐτὸς ὁρίζεται ἀπὸ δύο πλατεῖες μὲ ὀνομασίες «ἐθνικές»: τὴν πλατεία Ὁμονοίας, πού ὠνομάσθηκε ἔτσι ἀπὸ τὰ γεγονότα ἐκθρονίσεως τοῦ Ὄθωνα, (βλ. 7/ Ἑλλὰς ὡς Κράτος Δικαίου, σελ. 181) καὶ ἀπὸ τὴν πλατεῖα Συντάγματος μὲ τὸ «Σύνταγμα» τοῦ 1843. Πρόκειται συνεπῶς γιὰ ἕναν δρόμο «ἐθνικόν», ὁ ὁποῖος ὅμως καλύπτεται μόνο ἀπὸ κτήρια... ἰσοζυγίου τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων. Ἡ Βιβλιοθήκη καὶ τὸ Παν/μιο ρωσικῶν κεφαλαίων, ἡ Ἀκαδημία αὐστριακῶν. Δίπλα ἀκριβῶς καὶ ἐπιβλητικῶς ὑπερυψωμένη ἡ καθολικὴ Μητρόπολη (ἡ ὀρθόδοξη εἶναι σὲ μιὰ συνοικία). Ἀπέναντι τὸ κτήριο τῆς Ἀγροτικῆς Τραπέζης, ἰταλικῶν κεφαλαίων, καὶ λίγο πιὸ κάτω τὸ κτήριο τῆς Ἰονικῆς Τραπέζης, τῆς ὁποίας ἡ ἕδρα βρίσκεται πάντα στὸ Λονδῖνο. Κάπου κοντὰ ἦταν μέχρι τὸ 1944 καὶ τὸ Βαρβάκειο πού «κάηκε» μὲ τὸν ἐμφύλιο (Ὁ Ἰ. Βαρβάκης ἦταν τὸ πιὸ συγκεντρωμένο ρωσικὸ χρῆμα πού εἰσήχθη ποτὲ στὴν Ἑλλάδα. Τὸ 1825 τὸν πῆραν οἱ Ἀγγλοι στὰ Ἑπτάνησα νὰ τὸν... ἀπολυμάνουν, ἄλλα ἐκεῖ λόγῳ γήρατος πέθανε). Στὸ Σύνταγμα τὰ ἀνάκτορα, γερμανικῶν κεφαλαίων, καὶ ἀπέναντι τὸ Ξενοδοχεῖο «Μεγάλη Βρεταννία», αὐστριακῶν κεφαλαίων κατ' ἀρχήν, γαλλικῆς ἰδιοκτησίας κατόπιν καὶ ἀγγλικῆς ὀνομασίας ἐν τέλει. Λίγο πιὸ πέρα, στὶς παρυφὲς τοῦ ἴδιου δρόμου, ἡ ἀγγλικανικὴ ἐκκλησία (κτισθεῖσα μεταξὺ τῶν πρώτων, σχεδὸν μὲ τὴν ἄφιξη τοῦ Ὄθωνα) καὶ ἀκριβῶς ἀπέναντί της ἡ «ἀντίπαλός» της ρωσική. Αὐτὰ ὅλα τὰ κτήρια σὲ διάστημα σχεδὸν μισοῦ αἰῶνος, πού συμπίπτει ἀκριβῶς μὲ τὸ ὑψηλότερο σημεῖο ἀνταγωνισμοῦ τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐντός τῆς Μεσογείου. Στὸ ἴδιο αὐτὸ διάστημα θὰ ἔχωμε καὶ τὸ Συνέδριο τοῦ Βερολίνου περὶ διαλύσεως τῶν Βαλκανίων.
Δὲν χρειάζεται συνεπῶς κανεὶς βιβλία ἱστορίας, προκειμένου νὰ μελετήση τὴν ἱστορικὴ ὑπόσταση τῆς Ἑλλάδος ὡς κράτους καὶ νὰ προσμέτρηση τὸ μέγεθος τῆς «ἐθνικῆς» της κυριαρχίας. Αὐτὰ ὅλα φαίνονται στὴν κεντρικώτερη ὁδό τῆς πρωτευούσης της. Γενικὰ γιὰ τὴν πολιτικὴ τῶν εὐρωπαϊκῶν δυνάμεων ἐντὸς τῆς Μεσογείου δὲν χρειάζονται βιβλία. Γνωρίζοντας κανεὶς μόνο ὡρισμένες λεπτομέρειες ὡς πρὸς τὴν ναυμαχία τοῦ Ναυαρίνου καί μελετώντας τὴν ἱστορία τῶν «Οἰκονομικῶν Ἐλέγχων» ἐπὶ τῶν διαφόρων κρατῶν τῆς πρώην Ὀθωμανικῆς Αὐτοκρατορίας, ἄνετα καταλήγει στὸ συμπέρασμα ὅτι ἁπλῶς δὲν ὑπῆρξε καμμιὰ πολιτική, ἄλλη ἐκείνης πού τὸ νόημα της ὤρισε κάποτε ὁ Παπαδιαμάντης: «διευθέτησις τῆς ἀποκτηθείσης λείας»...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου