Τό δημοφιλές σου εἴδωλο

Ἡ ἀτομικὴ ὑπόσταση σὲ ἕνα κόσμο πλήρους ἐμπορευματοποίησης ταυτίζεται μὲ τὴν διευρυνόμενη μᾶζα τῶν σκουπιδιῶν πού μπορεῖ νὰ ἀγοράσει κανεὶς μὲ τὴν πιστωτική του κάρτα κι ἔτσι ἡ ζωὴ ἀποκτᾶ τὴ ρηχὴ ἀνουσιότητα τῆς διευκόλυνσης πού προσφέρει ὁ πωλητὴς στὸν καταναλωτὴ ἀπαριθμώντας του τὶς διαθέσιμες ἐπιλογές, τὰ χρώματα, τὰ μεγέθη, τὰ ὑλικὰ κατασκευῆς, τὴν προέλευση τῶν πρὸς πώληση ἀντικειμένων.

Ἡ ἐμφάνιση εἶναι τὰ πάντα, καὶ εἶναι ἀνόητο νὰ πιστεύει κανεὶς κάτι διαφορετικό. Κοιτοῦν τὸ παρουσιαστικό, τὸ κτένισμα, τὰ ροῦχα, τὴν προφορά. Ἡ ἀναγνώριση συγχέεται μὲ τὴν κατοχὴ καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἰδιοκτησίας καὶ εἶναι τὸ μέτρο σύγκρισης μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Δὲν ὑπάρχει καμιὰ αὐθεντικότητα ἐδῶ, ἡ προβολὴ τοῦ ἑαυτοῦ ὡς μία ἐπιτυχία (success story) πού ἔχει συμβεῖ ἐδῶ καὶ καιρὸ ἢ θὰ συμβεῖ ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμὴ εἶναι ἡ μοναδικὴ θεατρικὴ πράξη πού μπορεῖ νὰ σὲ ἐξασφαλίσει τὸ σεβασμὸ καὶ τὴν ὑποστήριξη. Ὁ σεισμὸς τῆς ἀποτυχίας ἔρχεται ὅταν οἱ ἄλλοι σταματοῦν νὰ σ’ ἐπιστρέφουν τὸ χαμόγελο. Ἡ καθημερινότητα τότε προσλαμβάνει τὸ οὐσιῶδες νόημα τῆς ἀπόρριψης.

Τὸ πραγματικὸ ἐρώτημα πού διέπει τὸ ζήτημα τοῦ κακοῦ εἶναι τὸ τί εἶναι καλό. Γιὰ παράδειγμα στὴν ἐπιστήμη τὸ καλὸ εἶναι ἡ θρασύτητα τῆς ἐλεύθερης σκέψης καὶ ἡ χαρὰ τῆς ἀπόκτησης τῆς σὲ βάθος λεπτομεροῦς γνώσης, ἐνῷ στὴν ἀγάπη τὸ καλὸ εἶναι ἡ κατανόηση τῆς διαφορᾶς μεταξύ τοῦ κόσμου τοῦ κατασκευασμένου ἀπὸ δύο καὶ ἐκείνου πού οἰκοδομήθηκε ἀπὸ ἕναν. Θὰ μποροῦσε ἐπίσης κανεὶς νὰ δώσει στὸ καλὸ τὸ ὄνομα “ἀληθές”. Μία ἀλήθεια εἶναι μία συγκεκριμένη διαδικασία πού ξεκινᾶ ἀπὸ μία ἀναταραχὴ (μιὰ συζήτηση, μιὰ συνάντηση, μία καινοτομία, μιὰ νέα σκέψη).

Στὴν πολιτικὴ καλὸ εἶναι ἡ ὑπεράσπιση μίας ὑποκειμενικῆς ἀλήθειας πού εἶναι ταυτόχρονα καὶ καθολικὴ καὶ κακὸ ἡ παραίτηση ἀπὸ τὴν ὑπεράσπιση μίας ἀλήθειας κάθε φορά πού ἡ ἐγωϊστικὴ ἰδιοτέλεια ὑπερισχύει. Κακὸ στὴν πολιτικὴ εἶναι ἐπίσης ἡ ἀνατροπὴ μίας ἀλήθειας ὑπὸ τὴν πίεση ἰδιωτικῶν ἢ ἐπιμέρους συμφερόντων.

Οἱ σύγχρονοι πολιτικοὶ ἐπαινοῦν ὅλα ἐκεῖνα γιὰ τὰ ὁποία στάθηκε ὁ Mandela ἀλλὰ στὴν πραγματικότητα οἱ ἴδιοι στέκονται γιὰ τὰ ἀντίθετα. Ἡ ἠθική της ἀλήθειας ὅμως, πάντα θὰ ἐπιστρέφει γιὰ νὰ ἀνταγωνίζεται τὶς βασικὲς διαστάσεις τοῦ κακοῦ: τὸν σκοταδισμό, τὴν πολιτικὴ τοῦ κέρδους καὶ τῆς ἀνισότητας, τὸν ἀπόλυτο μηδενισμὸ τοῦ κτητικοῦ ἀτομικισμοῦ, τὸν ἐμπορικὸ ἀκαδημαϊσμό.

Ἡ ἱστορία τοῦ Mandela προσθέτει ἕνα ἀκόμα ἐπιχείρημα στὴ θεωρία του ὅτι εἶναι πολὺ ἐπικίνδυνο νὰ ὑπερασπίζεται κανεὶς τὴν ἠθικὴ σὲ μιὰ ἀνήθικη κοινωνία.